Dolinki Podkrakowskie – Dolina Kluczwody
– Nazwa Doliny Kluczwydy pochodzi od przepływającego przez nią potoku
– podczas zaborów przez Przed Dolinę Kluczwody przechodziła granica
– Dolina Kluczwody należy do Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie
Czarująca Dolina Kluczwody to taka nieśmiała perełka w jurajskiej krainie cudowności otaczającej Kraków. Zwana również Doliną Wierzchówki, kryje się na Wyżynie Olkuskiej, pomiędzy wsią Wierzchowie, Bolechowicami oraz Wielką Wsią. Jest jedną z ośmiu dolinek wchodzących w skład Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Jednak nie jest tak popularna jak Dolina Kobylańska, czy Dolina Bolechowicka, dzięki czemu bywa tutaj spokojnie i sielsko.
Jak dojechać do Doliny Kluczwody?
Dojazd z Krakowa nie powinien przysporzyć Wam większych problemów. Dolina Kluczwody znajduje się około 20 km na północ od Krakowa, w kierunku Olkusza. Dojazd z centrum miasta zajmie około 30 minut. Pamiętajcie, że droga olkuska (droga numer 94) lubi się szalenie korkować w godzinach popołudniowych. Warto również mieć świadomość, że atrakcje w Dolinie Kluczwody są nieco rozrzucone. Dlatego zawczasu zdecydujcie, który fragment Was interesuje i odpowiednio dobierzcie parking. Jeżeli swoją podróż opieracie na komunikacji autobusowej, to najlepiej szukać wsparcia wśród busów jadących do Olkusza. Wysiąść warto w miejscowości Biały Kościół.
Skąd pochodzi nazwa Doliny Kluczwody?
Dolina Kluczwody ciągnie się na dystansie około 6 kilometrów, a jej dnem dziarsko płynie potok Kluczwoda, który po drodze tworzy dwie niewielkie kaskady. I to właśnie od krasowego potoku, zwanego czasem Wierzchówką, pochodzi nazwa tej doliny. Potok przemykając przez dolinę tworzy liczne zakręty, czyli w zasadzie kluczy. I finalnie po 9 kilometrach kończy swój bieg zapoczątkowany na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, uchodząc do rzeki Rudawa ?
Szlaki w Dolinie Kluczwody
Przez Dolinę Kluczwody przemykają dwa szlaki turystyczne. Znajdziecie tutaj czarne szlakówki prowadzące z Modlnicy przez Tomaszowice i całą długość Doliny Kluczwody do Jaskini Wierzchowskiej oraz niebieski szlak z Bolechowic przez Gacki, Dolinę Kluczwody, aż do Prądnika Korzkiewskiego.
Zwiedzanie oraz Atrakcje w Dolinie Kluczwody
Zwiedzanie Doliny Kluczwody najlepiej podzielić sobie na dwie części.
W północnej części znajdziecie największe na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej jaskinie – Jaskinię Wierzhowską oraz czarującą Jaskinię Mamutową. Natomiast w części południowej, warto podejść do Zamkowej Góry. I to wszystko, ponieważ niestety tutaj część doliny została zamknięta przez prywatnego gospodarza. Jako, że wolimy na koniec zostawiać sobie to, co najpiękniejsze, zacznijmy zwiedzanie Doliny Kluczwody od południowej części.
1. To tutaj przebiegała granica pomiędzy cesarstwami
Na początek zostawcie samochód na parkingu, który odnajdziecie na poniższej mapce. Parking składa się jakby z dwóch części. Na pierwszej, schronienie znajdzie około 6 samochodów, jest też tutaj wiata, gdzie można przysiąść. Za wiatą znajdziecie drugi, nieco większą i jakby bardziej dziką część parkingu. Czeka Was nieśpieszny spacer czarnym szlakiem, który w dwie strony zajmie Wam około 40 minut. Niestety nie ma szans aby wykonać tutaj pętlę, trzeba wrócić po swoich śladach.
Dosłownie po 50 metrach od parkingu dotrzecie do niewielkiego mostku przerzuconego przez wartki potok. To właśnie tutaj, podczas zaborów, przez koryto potoku Kluczwoda, przebiegała granica pomiędzy carską Rosją a imperium Austriackim. Aby upamiętnić ten fakt, na miejscu odnajdziecie niewielką tablicę. Szukajcie jej na wysokości mostku, w miejscu w którym potok wypływa z prywatnej posesji (nieco poniżej Mącznych Skał). Następnie ścieżka spokojnie i sielsko widzie wzdłuż potoku. Po prawej stronie towarzyszy Wam cały czas las, natomiast po lewej perspektywa się otwiera, są nawet pola uprawne. Warto pognać dalej, ponieważ dotrzecie do pięknej grupy jurajskich skał, na której swego czasu wznosiła się niewielka warownia.
Zamek w Dolinie Kluczwody
Dotarcie na miejsce z parkingu powinno zając Wam nieśpieszne, spacerowe 20 minut. Trasa tutaj nie przysparza większych problemów, dlatego tez jeśli myślicie, żeby zabrać dziecko w wózku to śmiało! Zamek w Dolinie Kluczwody został zbudowany na Zamkowej Skale, po lewej stronie potoku. Jest ona wysoka na 20 metrów, a pod nią znajduje się niewielka polana. Skała jest całkiem stroma i to z każdej strony. Cóż zamki, tak powinny być stawiane ? Gdy jednak wdrapiecie się na szczyt, to ujrzycie jedynie resztki murów dawnej strażnicy. Trzeba przyznać, że nie był to szalenie wielki zamek, ani nawet średni. Niechaj o rozmachu budowniczych świadczy fakt, że pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w wieży obronnej. Była ona dwu- lub 3-kondygnacyjna.
Był to tak zwany stołp, wzbogacony o niewielki mur obronny, fosę oraz wał ziemny. Najpewniej zamek został wybudowany na początku XIV w. przez Jana z Syrokomli, który w latach 1358-61 był krakowskim sędzią. Zamek w Dolinie Kluczwody nie przetrwał zbyt długo, ponieważ jego właściciel po 50 latach przeprowadził się do nowo wybudowanego, większego Zamku w Korzkwi. Krążą plotki, że przeprowadzka została przyśpieszona w wyniku katastrofy budowlanej dotychczasowej posiadłości. Albowiem obsunęła się cała północna i zachodnia część skały. Niestety, w roku 2001 teren wraz ze skałą został sprzedany prywatnym osobom podczas przetargu, który budził sporo wątpliwości.
Leśna Baszta oraz zamknięta Dolina Kluczwody
Niegdyś od zamku można było przespacerować dalej w kierunku ulicy Turystycznej w miejscowości Gacki. Jednakże z uwagi na wolę i prawa przysługujące prywatnym włodarzom ziem, szlak został zlikwidowany. Dziś niestety nie ma możliwości, aby dotrzeć do uroczej Leśnej Baszty. Skała znajduje się w dolnej części doliny, w zboczu nad lewym brzegiem potoku Wierzchówka, w lesie. Sami nie mieliśmy niestety okazji podziwiania skały. Wiemy tyle, co doniosły nam Internety. W Leśnej Baszcie znajdują się trzy niespecjalnie sporych rozmiarów jaskinie (Nyża w Leśnej Baszcie, Meander w Leśnej Baszcie oraz Schronisko przed Leśną Basztą) oraz 17 dróg wspinaczkowy (od V do VI.4+ w skali Kurtyki).
2. Jaskinia Mamutowa
Teraz warto przenieść się na drugi parking w Dolinie Kluczwody, który znajduje się około 1,5 km na północ. Na lokalnym ryneczku znajdzie się miejsce dla kilkunastu samochodów, a obok niego jest plac zabaw dla dzieci. Jeśli uda Wam się przekonać pociechy, aby minąć plac zabaw, to za 800 metrów, po prawej stronie, nieco w lesie, skrywa się sporych rozmiarów ostaniec, a w nim super urocza Jaskinia Mamutowa. Nazwa jaskini wywodzi się od odnalezionego tutaj ciosu mamuta. Z uwagi na fakt, że znajduje się w miejscowości Wierzchowie, nazywana bywa również Jaskinią Wierzchowską Dolną (dolną, ponieważ wyżej jest sporo większa Jaskinia Wierzchowska).
Krasowa jaskinia znajduje się w Mamutowej Skale. Wystarczy, że z asfaltowej drogi skręcicie w wyraźną ścieżkę i dosłownie po kilkunastu metrach dotrzecie do ogromnego otworu w kształcie łuku, za którym znajduje się komora wejściowa. Całość robi imponujące wrażenie i ciężko znaleźć podobne miejsce w innej podkrakowskiej dolince. Komora to nie ostatni punkt, do którego możecie tutaj dotrzeć, ponieważ z wychodzi z niej kilka wąskich korytarzyków, których łączna długość wynosi 105 metrów. Na końcu jednego z nich znajduje się niewielka salka z naciekami. Jest spora szansa, że zwiedzając jaskinię, traficie na wspinaczy.
Poprowadzone tu zostały raczej trudne drogi. Łącznie, w ścianach komory wejściowej oraz na sklepieniu jaskini, jest 30 dróg wspinaczkowych o trudności IV – VI.8 w skali Kurtyki. Jaskinia Mamutowa powstała w późnej jurze. Jako ciekawostkę można wspomnieć, że przed jej wejściem znajdują spore kotły wirowe oraz charakterystyczne oszlifowania skał w północno-wschodnim korytarzu, które zapewne powstały w skutek ocierania się o nie przechodzących tędy zwierząt. Są to tak zwane ogłady zwierzęce.
Jaskinia Wierzchowska w Dolinie Kluczwody
Jaskinia Wierzchowska Górna to z pewnością największa atrakcja Doliny Kluczwody. Znajduje się około 600 metrów od Jaskini Mamutowej, czyli Wierzchowskiej Dolnej. Aby tutaj dotrzeć samochodem, musicie wrócić na drogę olkuską (krajowa 94) i zjechać do jaskini jakby od góry, od miejscowości Nowa Wieś. Są znaki przy drodze, dlatego z pewnością łatwo traficie, a od zjazdu z drogi do przejechania zostanie Wam około kilometra. Droga przebiegająca przez wieś pomiędzy jaskiniami jest dostępna tylko i wyłącznie dla mieszkańców. Na nogach, obie jaskinie dzieli około 11 minut.
Dolina Kluczwody jest szczęśliwą posiadaczką najdłuższej udostępnionej do zwiedzania jaskini na Jurze, a przy okazji Jaskinia Wierzchowska jest drugą pod względem długości jaskinią na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Stanowi ona przykład podziemnej formy krasowej, powstałej w wapieniach górnojurajskich. Ma trzy otwory wejściowe, a długość korytarzy wynosi łącznie 975 m. Temperatura powietrza w środku wynosi ok. 7,8 °C. Pierwsze wzmianki o jaskini pochodzą z 1853 roku. Badania prowadzone tutaj przez Jana Zawiszę i następnie przez Gotfryda Ossowskiego potwierdziły istnienie intensywnego osadnictwa w tym regionie już w epoce neolitu, czyli około 7.000 lat temu. Archeolodzy odkryli fragmenty naczyń, narzędzi oraz ślady po ogniskach.
Warto wspomnieć, że Jaskinia Wierzchowska, jako jedna z pierwszych w Europie została przystosowana dla ruchu turystycznego, jeszcze w XIX wieku. A dziś, Jaskinia Wierzchowska jest najdłuższą przystosowaną do zwiedzania jaskinią w Polsce! Długość trasy turystycznej wynosi 700 m i wiedzie przez poprzez Przesmyk Długi, Salę z Kotłami, Hotelik, wprost do największej komory jaskiniowej, Sali Balowej i dalej do Sali Człowieka Pierwotnego. Po drodze możecie spotkać nietoperze, główne podkowce małe <3 Czas zwiedzania Jaskini Wierzchowskiej wynosi około 50 minut.
Bilety wstępu do Jaskini Wierzchowskiej oraz godziny otwarcia
Zwiedzanie odbywa się tylko z przewodnikiem. Bilet wstępu do Jaskini Wierzchowskiej kosztuje 20 pln, natomiast ulgowy 16 pln. Pamiętajcie, że płatność na miejscu jest możliwa tylko gotówką, a zwiedzanie wyłącznie po wcześniejszej obowiązkowej telefonicznej rezerwacji – numer telefonu: 504 298 438. Dzieci do lat 3 mogą wkroczyć do jaskini bez uiszczania opłaty. Bilet ulgowy przysługuje dzieciom od 4 roku życia, młodzieży szkolnej, studentom (do 26 lat) rencistom i emerytom. Są tutaj również bilety rodzinne. Wejście do jaskini odbywa się o pełnych godzinach.
Godziny otwarcia Jaskini Wierzchowskiej Górnej:
– od 10.IV- 31.V w weekendy w godz. 10:00 – 16:00
– w czerwcu tylko weekendy godz. 10:00 – 17:00
– od 1.VII – 31.VIII w godz. 10:00 – 17:00
– od 1.IX – 30.XI w godz. 10:00 – 16:00
Rezerwat Przyrody Doliny Kluczwoda
Krajobrazowy Rezerwat Przyrody Doliny Kluczwody znajduje się w środkowej części doliny, na terenie wsi Zelków, w gminie Zabierzów. Rezerwat powstał w 1989 roku, tak, by swoją mocą chronić tutejszy las grądowy, murawy naskalne oraz charakterystyczny krajobraz. Występują tutaj rzadkie gatunki roślin wapieniolubnych. Pośród 500 gatunków roślin aż 130 z nich to gatunki kserotermiczne, czyli takie, które wykształcają się na siedliskach o bardzo silnym nasłonecznieniu. Rezerwat zajmuje część zachodniego zbocza doliny i według aktu powołującego rezerwat, obejmuje powierzchnię 35,22 ha. Rezerwat znajdujący się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej stanowi jedną z 11 enklaw wchodzących w skład obszaru siedliskowego sieci Natura 2000 „Dolinki Jurajskie” PLH120005.
Na zboczach znajdziecie krzaczaste zarośla takie jak bez czarny, leszczyna pospol21ita, wiciokrzew suchodrzew, trzmielina europejska, szakłak pospolity. Gdy zapuścicie się w tutejsze lasy, to odkryjecie, że w znacznej mierze w dolinie dominuje grab, buk, klon jawor, jesion wyniosły, modrzew i olcha czarna. Jeśli będziecie mieli szczęście, to możecie spotkać bażanta, jerzyka, pustułkę, sójkę. A z większych ssaków raczej nie będzie zaskoczenia, jeśli wskażemy dzika, sarnę, lisa oraz hasające zające 😀
Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!
Drogi Czytelniku,
Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂
5 komentarzy
Wybieram się pod koniec lipca na kilkudniowy wypad w okolice Jury 🙂 Dziękuję za przydatne informacje 🙂
okolice Jury są szalenie ciekawe i co raz częściej zaczynamy tutaj zaglądać. Dlatego jest spora szansa że powstaną nowe wpisy, choć niestety nie uda nam się ich ogarnąć przed Twoim wypadem 🙁 pozdrawiamy pięknie
super informacje, ciekawe….nie znałam tych miejsc, następny punkt na mapie do zwiedzania:) dzięki:)
bardzo polecamy, Dolina Kluczwody, szczególnie druga część fajnie zaskakuje 🙂
Mieszkam na Śląsku, na Jurę mam dosłownie do 1 godziny drogi, jeżdżę „94” co tydzień do Krakowa od 5 lat, a dopiero wydarzenia z 2020 roku sprawiły, że zaczęłam odkrywać z rodziną te piękne tereny. Za tydzień planuję zwiedzić właśnie w opisywane przez Was w tym poście okolice. Bardzo zachęcająco piszecie o Waszych wycieczkach.
Pozdrawiam
ps. fantastyczna nazwa bloga 🙂