Jak przygotować się do wyjścia w góry?
W maju, podczas naszego pobytu w Karkonoszach, mieliśmy możliwość spotkania się z Andrzejem „Juniorem” Brzezińskim, starszym instruktorem ratownictwa górskiego, przewodnikiem górskim, wieloletnim ratownikiem Karkonoskiej Grupy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, delegatem do IKARu – Międzynarodowej Organizacji Górskich Służb Ratunkowych, autorem wielu prac i artykułów traktujących o bezpieczeństwie w górach.
Delektując się widokiem na karkonoską królową – Śnieżkę, rozmawialiśmy o górach, bezpieczeństwie na szlaku i przygotowaniu się do wędrówki. Poniższy artykuł stanowiący zestawienie górskich porad, powstał w oparciu o naszą rozmowę z Panem Andrzejem, a także o publikację jego autorstwa pt. „Poradnik turysty górskiego”. Choć w artykule jest wiele odniesień do Karkonoszy, to zawarte w nim informacje mogą być wykorzystywane podczas planowania wycieczek w inne pasma górskie.
Panie Andrzeju, dziękujemy serdecznie za poświęcony nam czas!
Aplikacja RATUNEK – zainstalujmy ją w telefonie!
Niezbędnikiem w dzisiejszych czasach jest aplikacja RATUNEK. Zalecamy zainstalowanie jej w telefonie. Wszyscy turyści w górach, skałach i nad wodą powinni ją posiadać i być zaznajomieni z jej działaniem. Aplikacja ta nie została stworzona do inwigilacji wędrowców poruszających się po szlakach. Wyłącznie w razie wypadku i jej aktywowania, połączy się z centralą grupy regionalnej, a ratownik dyspozytor pozna dzięki temu położenie i stan potrzebującego. Automatycznie oddzwania się do osoby, która uruchomiła system i analizuje jej sytuację. Aplikację RATUNEK możemy pobrać za darmo zarówno dla systemu Android jak i iOS
Numery Ratunkowe w GÓRACH
985 lub 601 100 300
Numer alarmowy 112
Przygotowanie merytoryczne do wędrówki
Najlepszą praktyką jest przygotowanie się do każdej wycieczki jeszcze w domu, przed planowanym urlopem. Wtedy mamy czas, możemy wieczorem spokojnie przestudiować mapy, sprawdzić czasy przejść, długość i przewyższenie na szlaku, zlokalizować parking, poczytać relacje na blogach i stronach internetowych. Przygotowanie się do trasy pod kątem merytorycznym jest bardzo ważne, zwłaszcza, gdy wybieramy się z dziećmi. Takie zachowanie pomoże nam uniknąć wielu niespodzianek, w postaci np. okresowo zamykanych szlaków czy bardzo stromych podejść, umożliwi zaplanowanie powrotu przed zmrokiem. Na przykład w Karkonoszach część szlaków zamykana jest czasowo ze względu na ochronę przyrody, a niektóre w związku z zagrożeniem lawinowym – trzeba wiedzieć, które szlaki są zamknięte podczas planowania wędrówki. Dobre poznanie trasy wycieczki zawsze minimalizuje ryzyko przykrych sytuacji.
Prognoza pogody
Kolejnym bardzo ważnym aspektem jest sprawdzanie prognozy pogody na każdy dzień wędrówki. To właśnie warunki atmosferyczne są jednym z głównych czynników ryzyka. Kiedyś sprawdzanie w górach nie było takie proste. Dziś mamy do dyspozycji wiele portali internetowych, na których możemy znaleźć rzetelne informacje pogodowe, choć zwykła, regionalna prognoza pogody może okazać się niewystarczająca. Przed każdym wyjściem w góry należy zapoznać się z komunikatem pogodowym GOPR/TOPR, a zimą bezwzględnie z komunikatem lawinowym. Karkonosze są drugim pasmem w Polsce po Tatrach, gdzie takie zagrożenie występuje, a szlaki są okresowo zamykane. Od tego zależy nie tylko dobry humor podczas wędrówki, ale także nasze bezpieczeństwo.
Wiele pasm górskich posiada dedykowane strony internetowe z publikowanymi na bieżąco danymi takimi jak temperatura, prędkość wiatru, wilgotność, predykcja opadów, burz. Wędrując nie tylko z dziećmi, miejmy na uwadze, że wiatr hulający na grani, oprócz dyskomfortu podczas spaceru, znacznie obniża odczuwalną temperaturę. Jeśli z jakichś ważnych powodów nie zdążymy sprawdzić prognozy pogody przed wyjściem w góry, w ostateczności możemy też zadzwonić do lokalnej dyżurki GOPR, gdzie taka informacja zostanie nam udzielona.
Portale polecane przez Pana Andrzeja do sprawdzania aktualnej prognozy pogody w Karkonoszach:
– meteosnezka.hdcam.cz
– vrholkyhor.cz
– meteo.gopr.pl – dane pogodowe ze stacji meteorologicznych GOPR zlokalizowanych w górach, nie tylko w Karkonoszach (znajdziemy tutaj także informacje ze szczytu Śnieżnika, stacji meteo w Beskidzie Żywieckim I Bieszczadach).
Aktualne warunki w górach oraz najważniejsze komunikaty pogodowe odczytamy także na stronach internetowych https://www.gopr.pl/ oraz https://topr.pl/. Wizyta na tych portalach powinna stać się nieodzownym elementem przygotowań do górskiej wędrówki.
Zbliża się lato, a co za tym idzie – ciepłe i słoneczne dni. Odwodnienie, oparzenia słoneczne oraz udar słoneczny stanowią ogromne niebezpieczeństwo. Pamiętajmy zawsze o piciu wody, nakryciu głowy oraz kremie z filtrem UV – ale nie tylko o tym, żeby spakować go do plecaka 🙂
Jest to oczywiste, ale warto powtórzyć – unikajmy wychodzenia w góry, kiedy spodziewane są burze. One nie zawsze przechodzą bokiem. Porażenia piorunem nie są tylko legendą! Zostańmy w domu, ale kiedy na szlaku zastanie nas burza, unikajmy przebywania na szczytach, graniach, w pobliżu samotnie rosnących drzew, cieków wodnych, u podnóża ścian skalnych, wejść do jaskiń, linii wysokiego napięcia. W Karkonoszach na szczęście schroniska są położone względnie blisko. Jeśli już zastanie nas burza, wstąpmy do środka i ją przeczekajmy.
Mapa i znajomość szlaku
Mapa jest elementem niezbędnym! Może to być mapa papierowa albo aplikacja na telefonie. Mapy papierowe, czy też laminowane są rozwiązaniem tradycyjnym. Naniesiono na nie w zasadzie wszystkie niezbędne informacje potrzebne piechurom – poziomice, kolor, szlaku, czasy przejścia, okresowo zamykane szlaki, tory schodzenia lawin, granice parków narodowych i rezerwatów przyrody. Wszystkie te informacje są cenne podczas wędrówki. Jeśli nie jesteśmy zwolennikami map papierowych, warto sprawdzić, które z aplikacji mobilnych są wartościowe pod kątem poruszania się po górach, jakie informacje na nich znajdziemy. Czy pokazują nam okresowo zamknięte szlaki? Jedną z takich godnych polecenia jest aplikacja mapy.cz działająca także offline (mapy należy uprzednio pobrać na telefon).
Miejmy także świadomość, że czasy przejść w takich elektronicznych mapach mogą być zaniżone, może też nie być na nich wszystkich niezbędnych informacji. Wędrując przede wszystkim z najmłodszymi, porównajmy czasy przejść z mapą tradycyjną. Pozwoli to nam uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek na trasie. W przypadku różnych rozwiązań elektronicznych, pamiętajmy o baterii w telefonie, naładowanym power banku i fakcie, że nie wszędzie w górach znajdziemy zasięg telefonii komórkowej. Warto mieć też na uwadze, że mapy Google, używane w nawigacji samochodowej nie powinny być używane jako mapa w góry. Zdarzało się wiele przypadków pobłądzenia turystów w górach właśnie podczas poruszania się poza szlakiem z taką nawigacją, która wyprowadziła ich “w dzicz”. Przed wyjściem na szlak z każdą aplikacją mobilną zapoznajmy się z jej działaniem, sprawdźmy też, czy wszystko należycie funkcjonuje i się wyświetla.
Jak postępować w momencie, kiedy się zgubimy?
Musimy przekazać ratownikom, gdzie jesteśmy. Po dodzwonieniu się (o ile złapiemy zasięg), musimy określić nasze położenie, skąd wychodziliśmy, dokąd szliśmy. Ratownicy spróbują nas zlokalizować np. bazując na charakterystycznych punktach na trasie. Turysta powinien mieć świadomość, co znajduje się w okolicy – charakterystyczne punkty typu głazy, polany, wodospady, mostki na potokach. Dzięki temu ratownik będzie mógł nas wyprowadzić z powrotem na szlak. W Karkonoszach, Górach Izerskich, Kaczawskich, Rudawach Janowickich umieszczone zostały specjalne tabliczki z ratunkowym numerem telefonu (niebawem każda z tabliczek będzie posiadała swój numer). Podanie numeru tabliczki pomoże jeszcze szybciej zlokalizować nasze położenie. Podążając szlakiem granicznym warto zerkać także na numery słupków granicznych.
Wózki dziecięce
Nieciekawe sytuacje zdarzają się podczas wycieczek z wózkami dziecięcymi. Turyści bez uprzedniego zapoznania się z mapą, bazując tylko na opiniach z internetu „tam się da”, nierzadko lądują “w malinach”. Zdarzało się, że quad Karkonoskiej Grupy GOPR zwoził z góry dziecięce wózki… Wjechać, wepchnąć do góry, czy wejść jest łatwo, to droga w dół zawsze jest o wiele trudniejsza.
Oczywiście, że można się wybrać z wózkiem w góry. Nie możemy tylko bazować wyłącznie na pojedynczych opiniach przeczytanych na tematycznych grupach jednego z portali społecznościowych. Czytajmy mapę! Oczywiście należy posiadać także odpowiedni wózek. Powinien być on przystosowany do tego typu wędrówki, posiadać duże pompowane koła, amortyzatory. Często spotyka się na wybrukowanych traktach rodziny z wózkami – parasolkami, na malutkich plastikowych kółeczkach, a w środku małe dzieci podskakujące na wybojach…
Ubezpieczenie
Wybierając się na wycieczkę za granicę, zawsze pamiętajmy o ubezpieczeniu. Musimy brać pod uwagę, że akcje ratunkowe poza granicami Polski są dla nas, Polaków, płatne i nie są to małe kwoty. Koszt ubezpieczenia turystycznego jest niewielki, a pozwoli nam na spokojne wędrowanie, a w razie wypadku pokryje koszty akcji ratunkowej.
Jak to jest z tymi dziećmi na szlaku?
Zarówno my, jak i wiele innych osób zabiera w góry swoje dzieci. Planując takie trasy, miejmy świadomość, że najmłodsi mogą nie mieć ochoty na całodzienną wędrówkę, najpewniej zaczną bawić się w najmniej oczekiwanym miejscu, robić zupełnie coś innego niż oczekują ich rodzice. Miejmy na uwadze, że trzygodzinny szlak na mapie może potrwać godzin 6, a jeśli do tego dojdą niesprzyjające warunki pogodowe takie jak upał czy ulewny deszcz, to wesoła rodzinna wędrówka może zmienić się w nieprzyjemne doświadczenie. My, jako rodzice, jesteśmy odpowiedzialni za bezpieczeństwo naszych pociech. Maluchy nie są w stanie przewidzieć czyhających na nie zagrożeń. Tak samo nie zdają sobie sprawy z konsekwencji np. zrzucania kamieni w dół… Wędrując z dziećmi zawsze bądźmy przygotowani podwójnie.
Zaczynasz przygodę z górami? Nie wiesz co spakować do plecaka?
Od razu powiemy, że nie ma jednej uniwersalnej listy, która w 100% zaspokoi Twoje potrzeby. Ale głowa do góry – pomożemy Ci się spakować. Zobacz poniższą checklistę, która zawiera absolutne minimum rzeczy, które powinny się znajdować w Twoim plecaku.
– Naładowany telefon z zainstalowaną aplikacją Ratunek
– Naładowany power bank
– Mapa
– Czołówka z zapasowymi bateriami
– Dokumenty i portfel / pieniądze w gotówce
– Apteczka
– Jedzenie
– Picie
– Rękawiczki
– Czapka
– Zapasowe skarpety
– Ciepła bluza
– Kurtka przeciwdeszczowa
– Pokrowiec przeciwdeszczowy na plecak
– Ochrona przeciwsłoneczna: krem z filtrem i nakrycie głowy
– Zdrowy rozsądek ☺
Ratownictwo Górskie
Ratownicy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (GOPR) i Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR) czuwają nad naszym bezpieczeństwem podczas aktywności turystycznej i wspinaczkowej w górach i skałach. Podzieleni na grupy regionalne, pełnią dyżury 24h na dobę, udzielając pierwszej pomocy podczas nagłych wypadków, akcji poszukiwawczych, prowadząc akcje informacyjne oraz szkolenia. W razie wypadku zawsze przybędą nam z pomocą – to fakt. Miejmy na uwadze, że ratownicy np. w Karkonoszach nie mają do dyspozycji helikoptera. Mogą dotrzeć do nas na nogach, czasami podjechać skuterem lub quadem, co nie zawsze jest możliwe ze względu na warunki śniegowe. Jednak my, wcześniejszym przygotowaniem się do wędrówki, jesteśmy w stanie zminimalizować czynniki ryzyka. Gdyby choć część turystów odpowiednio przygotowywała się do wyjść w góry, mniej byłoby niebezpiecznych i zagrażających zdrowiu sytuacji.
Ratownicy górscy spotykają się naprawdę z wieloma dziwnymi i kuriozalnymi sytuacjami na szlaku, np. dziecko na sankach na Śnieżce, wędrówka w balerinach po śniegu. Jako turyści musimy sobie zdawać sprawę, że np. w maju, na dole w Karpaczu może być 18 stopni, a w górach będą panować jeszcze warunki zimowe – tak samo będzie w Tatrach. Bardzo często turyści wychodzą w góry nieprzygotowani, nie znają trasy, nie posiadają odpowiedniego obuwia, ubrania, jedzenia, wody… Plecaki zostały stworzone do tego, aby je nosić. A to, co zabierzemy ze sobą ma pomóc nam podczas kryzysowych sytuacji lub innym osobom spotkanym na szlaku.
Góry działają na ludzi jak magnes. Jest piękna pogoda – to chodźmy w góry! Spontaniczność jest piękna, ale kończy się gdy pojawia się ból, płacz i zmęczenie. Zwłaszcza podczas wędrówek z najmłodszymi. Wszystko więc sprowadza się do wcześniejszego, odpowiedniego przygotowania się do górskiej wędrówki jeszcze przed wyjściem na szlak.
Materiał powstał we współpracy z Karkonoskim Parkiem Narodowym w ramach realizacji projektu pn. Poprawa stanu łączności ekologicznej w Karkonoskim Parku Narodowym i jego otulinie dofinansowanego ze środków MF EOG (85%) i budżetu państwa (15%)
