Kanał Augustowski

Kanał Augustowski to perełka Podlasia, którą warto odwiedzić nawet jeśli nie planujecie sunąć kajakiem po taflach rzek i jezior. Dzieło polskich inżynierów z XIX wieku jest uznawane za unikatowe na skale europejską. Kanał Augustowski ma 103,4 km długości, z czego znacząca większość, ponad 80% znajduje się na terenie naszego kraju, a pozostała cześć na Białorusi. Kanał Augustowski na swojej długości, dzięki licznym śluzom, pokonuje różnicę poziomów wód o wysokości ponad 54 metrów.

Kanał Augustowski Śluza Przewięź

Dziś Kanał Augustowski jest jednym z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce, jednakże, jeśli nie przepadacie za taką formą aktywności, to mamy dla Was dobrą informację, ponieważ do większości ciekawych śluz można śmiało podjechać samochodem lub co dużo ciekawsze, wybrać się na rowerowy szlak! Bo co warte podkreślenia, około 50 km kanału biegnie przez szalenie pachnącą Puszczę Augustowską. Z braku czasu zdecydowaliśmy się na opcję samochodową, która pozwoliła nam również odwiedzić okoliczne wsie i zagajniki 🙂

Ps jeśli lubicie opowieści o kanałach to odsyłamy do Rejsu po Trawie Kanałem Elbląskim! Czyste Szaleństwo i Rewelacja!

Kanał Augustowski

Historia Kanału Augustowskiego

Dzieło powstało w czasie zaborów, gdy Prusy, podczas wojny handlowej z Rosją, rzucały kłody na handel z ziem polskich, choćby w postaci zaporowych ceł na spływ zboża Wisłą do Gdańska. Dlatego też powstał pomysł ominięcia łukiem pruskich terenów, od wschodu, bezpośrednio do portów litewskich. W ten sposób planowano połączyć dopływy Wisły – Narew i Biebrzę z Niemnem, a ten, poprzez planowany Kanał Widawski – z Bałtykiem. Zadanie nie należało do prostych, a wyzwania tego, pod naciskami, mimo braku doświadczenia w budowie kanałów, podjął się polski inżynier gen. Ignacy Prądzyński. W roku 1824, na zlecenie Cara Aleksandra I ruszyła budowa, która miała za zadanie uregulować różnicę poziomów wód rzek Netty i Czarnej Hańczy. I stąd też zapadła decyzja o budowie 18 śluz, 23 jazów regulujących wodę oraz ponad 40 km przekopów.

kanal augustowski

Charakterystyczne kamienno-ceglane śluzy do dziś urzekają. Na każdej wybudowanej śluzie została wmurowana kamienna tablica z datą i nazwiskiem kierownika budowy. Wybuch Powstania Listopadowego zatrzymał jednak inwestycję, którą ostatecznie zakończono w roku 1838. Jednakże rozwój kolei, wycofanie się Prus z ceł oraz fakt, że sami Rosjanie przerwali budowę Kanału Widawskiego sprawiło, że Kanał Augustowski nie miał szansy na spełnienie pokładanych w nim ekonomicznych nadziei. Przez pewien czas wykorzystywano go do spływu drewna, a dziś śluzy stanowią fantastyczną bramę do wodnej przygody oraz czarujący Pomnik Historii! Po polskiej stronie znajduje się 14 śluz, jedna pełni status śluzy granicznej, a trzy znajdują po stronie naszych białoruskich sąsiadów.

Kanał Augustowski
Kanał Augustowski

Kilka Słów Technicznych

Jak już wspomnieliśmy, Kanał Augustowski wymagał specjalnych rozwiązań inżynieryjnych. Dlatego też im większa była różnica poziomów wód pomiędzy zbiornikami, to śluzy okazywały się być dużo bardziej skomplikowane. Co prawda większość śluz Kanału Augustowskiego, bo aż 16, jest jednokomorowa. Jednak śluza Paniewo ma już dwie komory, a najbardziej zaawansowana okazałą się być śluza Niemnowo, gdzie różnica poziomów wód wynosi prawie 10 metrów. Dlatego tutaj zdecydowano pierwotnie na trzy komory, a w latach 2004–06 zmodyfikowano i wzbogacono o dodatkową, czwartą komorę. Przeważnie każdą śluzę budowano około 2 lat. Upadek zasadności ekonomicznej Kanału Augustowskiego miał też i pozytywne aspekty, ponieważ nie widziano sensu w jego modernizacji. Dzięki czemu możemy go podziwiać w niezmienionej krasie. Niestety, część śluz ucierpiało podczas działań wojennych, jednak wciąż połowa z nich posiada oryginalną, XIX-wieczną konstrukcję.

kanal augustowski
Kanał Augustowski

Dziś wodny szlak przecina ponadto 12 jezior. Są to jeziora: Mikaszówek, Mikaszewo, Krzywe, Paniewo, Orle, Gorczyckie, Staw Swoboda, Studzieniczne, Białe oraz Necko. Przy okazji, Kanał Augustowski stanowi część Europejskiego Szlaku Tematycznego Transportu i Komunikacji, a także część Szlaku Batorego. Królewski szlak wodny został wytyczony za panowania króla Stefana Batorego w XVI wieku, z bardzo podobnych pobudek, co Kanał Augustowski. Tutaj Wolne Miasto Gdańsk odmówiło posłuszeństwa królowi i zdecydowano się, że poprzez rzekę Nogat, port w Elblągu będzie oknem na świat dla polskich towarów. W kierunku wschodnim, szlak zaczynał się na Wiśle, prowadził przez Jezioro Zegrzyńskie, Kanał Augustowski, aż do rzeki Niemen. Tak jak i Kanał Augustowski, Szlak Batorego stracił na swojej ekonomicznej opłacalności wraz z rozwojem kolei. Dziś prowadzone są prace, aby odtworzyć i zrewitalizować Szlak Batorego już dla celów typowo rekreacyjno-turystycznych. Czyli z jednej strony połączyć Warszawę z Kanałem Augustowskim, a z drugiej z Zalewem Wiślanym.

Kanał Augustowski

Kanał Augustowski Mapa

Jeśli planujecie zwiedzać Kanał Augustowski podobnie jak my, samochodem, to proponujemy zacząć swoją przygodę najpierw w Muzeum Ziemi Augustowskiej w Domku Prądzyńskiego. Znajdziecie tutaj dział poświęcony Historii Kanału Augustowskiego i następnie przenieść się na plaże miejską w Augustowie. Tutejsza promenada jest przyjemnie sielankowa, ładnie utrzymana, dzięki czemu jest idealnym miejscem na drugie śniadanie. Jest widoczna na zdjęciu powyżej. Najciekawsze naszym zdaniem śluzy Kanału Augustowskiego to: Śluza  Swoboda, Śluza Paniewo, graniczna Śluza Kurzyniec oraz już po stronie białoruskiej Śluza Niemnowo.

Lista Śluz na Kanale Augustowskim

1. Śluza Dębowo – Jest to pierwsza śluza na Kanele Augustowskim od stronu Biebrzy. Znajduje się na 0,35 km kanału, została zbudowana w latach 1826-1827, jest jednokomorowa, a wrota ma drewniane. Jest to jedyna zabytkowa śluza na południowym odcinku kanału.

2. Śluza Sosnowo – Znajduje się na 13,2 kilometrze kanału. Budowa śluzy wystartowała w roku 1835. Niestety podczas drugiej wojny światowej uległa całkowitemu zniszczeniu, a krótko po wojnie zdecydowano się, aby ją odbudować w nowej formie. Ma metalowe wrota.

3. Śluza Borki – To trzecia śluza, licząc od strony Biebrzy. Podobnie jak Śluza Sosnowo, została całkowicie zniszczona podczas działań wojennych. Dziś odbudowana znajduje się na 19,25 kilometrze kanału.

4. Śluza Białobrzegi – Znajduje się na 26,9 kilometrze kanału. Co ciekawe na początku lat 60-tych minionego stulecia, śluzę rozebrano i wybudowano na nowo 150 metrów dalej,  po drugiej stronie drogi Augustów – Białystok. Podobno zdecydowano się na taki krok ze względów militarnych. Odbudowano ją z zastosowaniem oryginalnej sztuki.

5. Śluza Augustów – Jest to piąta śluza na Kanale Augustowskim, jeśli liczymy od strony Biebrzy. Znajduje się na terenie Augustowa, tuż przy drodze krajowej numer 8, na 32,5 kilometrze kanału. Została wysadzona przez Niemców podczas wojny. Nowa śluza już z metalowymi wrotami, wykorzystuje mechanizm otwierania wrót za pomocą korb, co wydłużyło czas śluzowania o 7 minut.

6. Śluza Przewięź – Zachowała się w niezmienionym stanie, znajduje się na 43,6 kilometrze kanału, pomiędzy jeziorami Studzienicznym i Białym Augustowskim. Budowana była w latach 1826-1827. Zachowała się w oryginalnym stanie.

Kanał Augustowski Śluza Paniewo
Kanał Augustowski
Kanał Augustowski Śluza Paniewo
Kanał Augustowski Śluza Paniewo
Kanał Augustowski Śluza Paniewo

7. Śluza Swoboda – Jest siódmą śluzą na Kanale Augustowskim. Ukryta głęboko w leśnej głuszy Puszczy Augustowskiej, prezentuje się nadzwyczaj okazale. Znajduje się na 47,4 kilometrze kanału, była budowana w latach 1826-1827. Naprawdę warto zadać sobie odrobinę trudu, aby zobaczyć ja z bliska. Nad samą śluzą przerzucono betonowy mostek.

8. Śluza Gorczyca – Znajduje się na 57 kilometrze kanału, we wsi o takiej samej nazwie, na Kanale Orlewo. Nad śluzą przebiega most, więc nie ma najmniejszego problemu z jej znalezieniem.

9. Śluza Paniewo – Jest to jedyna dwukomorowa śluza na Kanale Augustowskim po polskiej stronie. Takie rozwiązanie było podyktowane sporą różnicą wysokości pomiędzy jeziorem Paniewo i jeziorem Krzywym, która wynosi 6,65 metra. Czas śluzowania wynosi około XXX minut! Zlokalizowana jest na 60,9 km kanału. Z uwagi na dwie komory, jest też wyjątkowo długa, ponieważ 88-metrowa, to praktycznie dwukrotność innych śluz. W naszej opinii jest to druga śluza, do której wrócimy w ciemno 🙂

10. Śluza Perkuć – Jest to dziesiąta śluza na Kanale ulokowana na 63. Nieopodal znajduje się Rezerwat przyrody Perkuć.

11. Śluza Mikaszówka – To jedenasta śluzą na trasie. Wybudowano ją dość ekspresowo w roku 1828. Jest to śluza jednokomorowa, łącząca rzekę Mikaszówka z rozlewiskiem Sosnówek. Sama śluza niczym specjalnym się nie wyróżnia, ale warto tutaj podjechać, z uwagi na pobliski zabytkowy kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Marii Magdaleny. Znajduje się na 69,1 kilometrze kanału.

12. Śluza Sosnówek – Ulokowana na 70,3 kilometrze trasy, powstała w roku 1828, dwunasta śluza na Kanale Augustowskim.

Śluza Gorczyca
Śluza Gorczyca
Śluza Gorczyca
Śluza Gorczyca

13. Śluza Tartak – Pierwotnie nie planowano budować tej śluzy. Jednak z uwagi na spiętrzenie okolicznych wód przez sąsiednie śluzy sprawiało, że okoliczne pola były częstokroć zalewane. Znajduje się na 74,4 kilometrze Kanału Augustowskiego.

14. Śluza Kudrynki – Jest to już czternasta śluza, którą wybudowano na 77,40 kilometrze trasy. Jednokomorowa śluza była nieczynna od zakończenia wojny aż do remontu, który zakończono w roku 2008.

15. Śluza Kurzyniec – Śluza graniczna, której nazwa pochodzi od dawnej wsi Kurzyniec, leżącej po drugiej stronie kanału, zniszczonej podczas wojny. W okresie wakacyjnym można tutaj przekroczyć granicę i choćby dalej popłynąć kajkiem. Nad śluzą znajduje się most zwodzony i całość po remoncie prezentuje się nadzwyczaj dobrze! Jest to 81,75 kilometr kanału.

16. Śluza Wołkuszek – pierwsza z trzech śluz po stronie białoruskiej. Jest to jednokomorowa śluza, którą wybudowano w roku 1829. W roku 2006 ukończono remont śluzy. Jest to już 85 kilometr kanału Augustowskiego.

17. Śluza Dąbrówka – Przedostatnia, siedemnasta śluza. Znajduje się na Białorusi, na 91,5 kilometrze. Odremontowana, dziś funkcjonuje jako obiekt żeglugowy.

18. Śluza Niemnowo – Jest ostatnią śluzą Kanału Augustowskiego. Może i ostatnią, ale za to o największej różnicy poziomów, która wynosi 9,80 metra. Dla porównania, średnia dla wszystkich pozostałych śluz to tylko 2,74 metra. Pierwotnie była trzykomorowa, jednak po remoncie w roku 2006, dodano czwartą komorę. Co ciekawe, pomimo takiej ilości komór, nie jest ona dłuższa od pozostałych śluz. Znajduje się na 101,2 kilometrze Kanału Augustowskiego.

Kanał Augustowski Śluza Mikaszówka
Kanał Augustowski Śluza Mikaszówka
Kanał Augustowski

Śluzy Kanału Augustowskiego w Formie Tabeli

Nazwa ŚluzyRóżnica poziomów:Długość:Szerokość:Czas Budowy
Śluza Dębowo2,0743,906,101826 – 1827
Śluza Sosnowo2,7743,506,101835 – 1836
Śluza Borki2,8944,006,101835 – 1836
Śluza Białobrzegi2,0842,805,90 1825 – 1826
Śluza Augustów2,4446,806,021825 – 1826
Śluza Przewięź0,8646,175,961826 – 1827
Śluza Swoboda1,7045,775,951826-1827
Śluza Gorczyca2,8143,235,951828
Śluza Paniewo6,2988,005,951826 – 1828
Śluza Perkuć2,9143,506,021827–1828
Śluza Mikaszówka2,4443,316,051828
Śluza Sosnówek2,9844,406,101828
Śluza Tartak1,7245,356,081837 – 1838
Śluza Kudrynki2,2743,405,941828–1829
Śluza Kurzyniec2,9844,606,001828-1829
Śluza Wołkuszek4,3344,005,901829
Śluza Dąbrówka3,0443,906,101829
Śluza Niemnowo9,8043,505,901828–1830
Kanał Augustowski

Rejsy przez Kanał Augustowski

Oprócz kajaków, można oczywiście udać się w Rejs statkami Żeglugi Augustowskiej. Do wyboru macie kilka tras. Rejsy trasą Studzieniczna kosztują 50 pln i trwają niepełne 3h. Statki suną przez rzekę Netta, Jezioro Necko, Jezioro Białe, Śluzę w Przewięzi i wracają do Portu Augustów przez Jezioro Studzieniczne. Drugą opcją jest Rejs Doliną Rospudy. Jest on nieco krótszy, trwa 1h, kosztuje 35 pln, jednak nie przepływa żadną śluzą. Po więcej informacji odsyłamy na stronę Żeglugi Augustowskiej.

Kanał Augustowski

Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!


Drogi Czytelniku,

Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂


baner ksiazka blog
kozica wilk baner1
Super 1

1 Comment

  1. Czyli , … – wodny obszar niedostępny dla jachtów żaglowych. Tak samo funkcjonalny jak ta wasza kiszka dla kajaków przez Mierzeję Wiślaną.

Write A Comment