Krosno, perła województwa podkarpackiego
Krosno, które malowniczo skrywa się pośród falujących wzgórz województwa podkarpackiego, zwane niegdyś było „parva Cracovia”, czyli „Małym Krakowem”. Wszystko za sprawą uroczego krośnieńskiego Rynku okraszonego w owym czasie renesansowymi sukiennicami, kamienicami oraz podcieniami, który przywodził na myśl stolicę małopolski. Dziś Krosno potrafi czarować i sprawić, że czas spędzony na odkrywaniu tutejszych atrakcji będziemy wspominać pięknie. Krośnieńskie muzea, punkty widokowe oraz klimat miasta polecają się przynajmniej na weekend! Zatem pięknie zapraszamy do artykułu o atrakcjach Królewskiego Wolnego Miasta Krosno.
Jak dojechać do Krosna?
Spójrzmy teraz szybko na mapę i odnajdźmy na nim Miasto Szkła, jak często bywa obecnie nazywane Krosno. Znajduje się ono w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, w widłach potoku Lubatówki oraz rzeki Wisłoka, na obszarze Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej. Ze stolicy regionu, czyli Rzeszowa, dotrzemy do Krosna po 75 minutach, a z Tarnowa po 90 minutach podróży samochodem. Co ciekawe, przez wiele lat gnaliśmy przez krośnieńską obwodnicę w Bieszczady, nie zdając sobie sprawy jakie atrakcje kryje w sobie centrum Krosna. Samochód możemy zostawić na płatnym parkingu przy stadionie – wystarczy przejść przez ulicę, wdrapać się po schodach i już jesteśmy na starym mieście w Krośnie.
Jeżeli nasze podróże opieramy na komunikacji publicznej to dobra wiadomość jest taka, że do Krosna dociera kolej, w tym odnajdziemy bezpośrednie połączenie z Krakowem. Obok dworca kolejowego znajduje się również dworzec autobusowy, a oba punkty są oddalone od krośnieńskiego rynku o 1,5 kilometra.
Co warto zobaczyć w Krośnie, czyli krośnieńskie atrakcje
Dużym atutem Krosna jest fakt, że niemal wszystkie najciekawsze atrakcje odnajdziemy w centrum miasta. Jednak nim wpadniemy w wir zwiedzania, polecamy w pierwszej kolejności podejść do krośnieńskiej Informacji Turystycznej. Znajduje się ona to tuż przy Rynku i w bezpośrednim sąsiedztwie Centrum Dziedzictwa Szkła, pod adresem ul. Blich 1. Sympatyczne Panie z pewnością pomogą nam obrać odpowiednią trasę, wyposażą w mapkę i powiedzą kilka słów o dedykowanej przybyszom Krośnieńskiej Karcie Turysty. Jeśli planujemy intensywnie zwiedzać miasto to pozwoli ona nam zaoszczędzić pokaźną garść srebrników. My o niej opowiemy na końcu artykułu, gdzie znajduje się również mapa z atrakcjami Krosna.
To co najbardziej zaskakuje w Krośnie to fakt, że wciąż do tego podkarpackiego miasta trafia relatywnie niewielka liczba turystów, tworząc przyjemny, kameralny klimat. Nie bądźmy zatem zdziwieni, jeśli przez muzealne sale będziemy przemykać jedynie w asyście przewodnika. Bardzo polecamy, a teraz ruszajmy ku krośnieńskiej przygodzie!
1. Rynek Miejski w Krośnie – atrakcja na piątkę
Na pierwszy ogień zapraszamy na nieśpieszny spacer po tutejszym Rynku. To pełne uroku, magii i historii serce Krosna, które przybrało kształt prostokąta o wymiarach 115 na 72 metry. Służył on pierwotnie do celów handlowych i jest zauważalnie większy aniżeli podczas średniowiecznej lokacji miasta. Wówczas też krośnieński rynek otaczała drewniana zabudowa. Z czasem, gdy miasto przeżywało swój intensywny rozkwit, majętni mieszczanie zaczęli stawiać murowane kamienice. Część z nich została wyposażona w przepiękne renesansowe podcienia arkadowe, które nadały miastu charakter włoskich città, a Krosno zyskało miano ”małego Krakowa”. Na Rynku odnajdziemy sporo ławek, drewnianych leżaków, zabytkową studnię oraz kilka krośnieńskich restauracji.
Nasze spojrzenia na krośnieńskim rynku bardzo szybko skrada piętnastowieczna Kamienica Wójtowska, która znajduje się pod adresem Rynek 7. Wszystko za sprawą pięknego, wczesnorenesansowego, kamiennego portalu okraszonego imponującymi podcieniami. Śmiało pretenduje ona do najpiękniejszej w Krośnie, jak również jest najstarszą kamienicą mieszczańską na terenie całego województwa podkarpackiego, wow!
Spójrzmy teraz na wschodnią pierzeję, gdzie znajduje się osiemnastowieczna “Kamienica pod zegarem” (Rynek 1). Geneza szlachetnego tytułu nawiązuje do czasomierza umieszczonego na fasadzie budynku, a który pochodził z Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza. Niegdyś swoją siedzibę miał tutaj ratusz, a obecnie rektorat PANS w Krośnie.
Przenieśmy się teraz na północną część rynku, gdzie warto z bliska spojrzeć na kamienicę skrytą pod numerem 27. W przeszłości należała ona do znamienitego krośnieńskiego Szkota, Roberta Portiusa. Był on jednym z najbogatszych kupców Rzeczypospolitej, a swoją kamienicę nie dość, że rozbudował to jeszcze upiększył. Zdobi ją dziś kamienny portal arkadowy w którego kluczu spostrzegawcze oko dojrzy inicjały Portiusa, jego żony oraz datę 1640. Do sympatycznego Szkota jeszcze powrócimy w naszej opowieści.
Będąc na Rynku polecamy podejść jeszcze do ostatniej kamienicy przy północnej pierzei. W jej ścianie umieszczono ceramiczna płaskorzeźbę „Madonna polsko-węgierska”. Została ona odsłonięta w 2009 roku w 10 rocznicę współpracy pomiędzy Krosnem a węgierskim miastem Zalaegerszeg. Autorem dzieła jest węgierski artysta ceramik – János Németh, a madonna została usadowiona na półksiężycu dzierżąc herby Polski oraz Węgier.
Warto jeszcze wspomnieć, że sporą niespodzianką zakończyły się badania archeologiczne na płycie krośnieńskiego rynku, które zakończyły się z końcem zeszłego stulecia. Odkryto tutaj nie tylko ślady kupieckich kramów, XV-wieczny system wodociągowy, ale przede wszystkim pozostałości renesansowego ratusza, o którym pamięć uleciała na blisko dwa wieki. Budynek zakończył swój żywot w pożarze w 1818 roku. To nie jedyna ofiara czerwonego kura, bowiem podobny los spotkał gotycki ”Dom Wójtowski” na początku XVI wieku. Oprócz siedziby wójta znajdowała się w nim zbrojownia, więzienie, jak również pełnił on funkcję wagi miejskiej. Niestety pożar zdewastował zarówno Dom Wójtowski i miejskie archiwum. Jeśli jesteście ciekawi, w którym miejscu stały oba budynki, to wystarczy odnaleźć wykreślone czerwoną cegłą zarysy budynków na płycie Rynku.
2. Studnia oraz makieta na krośnieńskim rynku
Spacerując po rynku w Krośnie, z pewnością zwrócimy uwagę na zabytkową studnię, która umościła się pomiędzy dwoma dorodnymi drzewami. Warto podejść bliżej, ponieważ odnajdziemy na niej ogromną makietę Krosna. Została ona wykonana z brązu, ma średnicę 290 cm, waży bez mała 800 kg i jak wieść niesie, jest to największa taka makieta w Polsce. Odzwierciedla ona słynną rycinę umieszczoną w dziele „Miasta Świata” autorstwa Brauna oraz Hogenberga i rysuje przed nami Krosno z przełomu XVI i XVII wieku. Możemy odnaleźć na niej między innymi budynki, po których w mieście nie ma już śladu. Jest renesansowy ratusz, nieistniejący dziś kościół barokowy jezuitów, czy też zapomniana przez wielu krośnieńska synagoga. Co ważne podkreślenia, makieta Krosna została dostosowana dla osób niewidomych.
3. Kościół Farny w Krośnie
Bazylika Kolegiacka pw. Świętej Trójcy w Krośnie, znana również jako Kościół Farny, to jeden z najważniejszych i najbardziej imponujących zabytków sakralnych samego Krosna, jak również całego Podkarpacia. Surowe, ceglane mury skrywają w środku wspaniałą, bogato zdobioną, wręcz pełną przepychu świątynię, której początki sięgają pierwszej połowy XIV wieku. A wiec czasów lokacji Krosna przez Króla Kazimierza Wielkiego. Krośnieńska bazylika powstała w stylu gotyckim, jednakże z biegiem czasu rozbudowywana, zyskała cechy barokowe oraz renesansowe.
Świątynia ta przypomina o najlepszych czasach Krosna, o czym świadczy monumentalny, manierystyczny ołtarz główny, który zdobi dzieło wenecjanina Tomasso Dolabelli. Mamy również obraz Koronacji Matki Boskiej, uznawany za jedno z najcenniejszych w Polsce dzieł malarstwa średniowiecznego oraz gotyckie przedstawienie Grupy Ukrzyżowania na monumentalnym łuku tęczowym. Całość jest wprost niebywała!
Swoje niemałe piętno na świątyni odcisnął szkot Robert Wojciech Portius, który stał się fundatorem wielu elementów wyposażenia. Był on częstym gościem na królewskim dworze, a do tego posiadając odpowiednie fundusze, potrafił ściągnąć do Krosna artystów o uznanej w całej Europie renomie. Przybył tutaj chociażby wybitny mediolańczyk Vincenzo Petroni, który przebudował jedną z kaplic na mauzoleum Portiusów, zdobiąc ją fenomenalnie i szalenie. Zwróćmy jeszcze uwagę na ufundowaną przez żonę Roberta Portiusa – Annę pięknie zdobioną ambonę.
4. Wieża Farna, jedna z ciekawszych atrakcji w Krośnie
Jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Krosna jest Wieża Farna, która znajduje się pomiędzy krośnieńskim rynkiem a tutejszą bazyliką. Pełni ona rolę wciąż działającej dzwonnicy, w której skrywają się trzy potężne dzwony. Wczesnobarakowa wieża powstała w połowie siedemnastego wieku. Nie znamy jej głównego architekta, jednak wiemy, że inwestycja była finansowana głównie ze środków krośnieńskiego Szkota Wojciecha Portiusa. Dlatego też wymiennie nazywana bywa Wieżą Farną albo też Wieżą Portiusa.
Dzwonnica ma 38 metrów wysokości, posiada trzy kondygnacje i została zwieńczona charakterystycznym baniastym hełmem wraz z galeryjką widokową. Widok na stare miasto oraz otaczające je wzgórza Beskidu Niskiego jest przepyszny! Na galeryjce do naszej dyspozycji pozostaje ustawiona tutaj luneta. Pamiętajmy jednak, że wejść do środka możemy jedynie w towarzystwie przewodnika i o wyznaczonych godzinach.
Wspinając się po stromych schodach warto zwrócić uwagę na trzy imponujące, krośnieńskie dzwony. Największy z nich, Urban, waży około 4 ton, a jego obwód sięga aż 490 cm (!) To jeden z największych dzwonów w Polsce! Został on ufundowany także przez Portiusa na cześć ówczesnego papieża Urbana VIII. Jego ton po Krośnie niesie się tylko przy okazji wyjątkowych wydarzeń. Po sąsiedzku odnajdziemy jeszcze dwa mniejsze dzwony, Jana oraz Mariana.
Wieża Farna może pochwalić się ponadto mechanizmem zegara wieżowego, który został wykonany w Pierwszej Krajowej Fabryce Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza w Krośnie. By poprawnie wskazywał godzinę, jest on nakręcany przez pracownika raz na 24 godziny. Na wyższym piętrze odnajdziemy ponadto wystawy czasowej a codziennie, w południe, z Wieży Farnej niesie się w eter hejnał Krosna.
Zwiedzanie wieży Farnej w Krośnie
Maj – Wrzesień:
- Wtorek – Piątek: wejścia o pełnych godzinach od 10:00 do 17:00
- Sobota – Niedziela: wejścia o pełnych godzinach od 10.00 do 15:00
- Poniedziałek zamknięte
- bilet normalny: 18 zł, bilet ulgowy: 14 zł
Od października do kwietnia zwiedzanie krośnieńskiej wieży jest możliwe jedynie po wcześniejszej rezerwacji w Muzeum Rzemiosła ul. Piłsudskiego 19, lub telefonicznie – 508 390 031.
5. Kim był Szkot z Krosna, Robert Portius
W pierwszej połowie XVII wieku dobrobyt Krosna był utożsamiany głównie z jedną osobą. Ze szkotem o imieniu Robert Wojciech Portius. Przybył on do miasta jako pomocnik kupca, a gdy ten zmarł, postanowił pozostać w Krośnie, przejmując zapewne również interesy swego patrona. W bardzo krótkim czasie Portius doszedł do ogromnego majątku.
Swoje bogactwo zawdzięcza głównie handlowi winem, które sprowadzał z Węgier. Docierało ono nawet na dwór Zygmunta III Wazy. Z czasem, z namaszczenia polskich królów, Portius dzierżył miano faktora i serwitora królewskiego (dzięki czemu wyłączono go spod prawa miejskiego). Wkrótce stał się on również wójtem królewskiego miasta Krosna.
W dużej mierze sfinansował przebudowę i wyposażenie kościoła farnego w Krośnie. Dzięki niemu odlano imponujące dzwony, powiększył również mury obronne, przekazując na ten cel również swoje fundusze. Dowodził obroną Krosna podczas Potopu Szwedzkiego oraz nieproszonej wizyty księcia siedmiogrodzkiego. Za swe zasługi dla rozwoju miasta otrzymał od króla tytuł szlachecki. Jednak bywał też bezwzględny w swoich poczynaniach. Zmarł nagle, podczas uczty, a plotka niesie, że został otruty. Pochowano go w mauzoleum Portiusów w jego ukochanej farze krośnieńskiej, obok spoczywającej tam żony Anny oraz trójki dzieci.
Aby nie zginęła pamięć o Szkocie, który stał się jednym z najważniejszych patrycjuszy w dziejach Krosna, nieopodal bazyliki odnajdziemy wysoki na 2,5 metra i ważący 300 kg, wykonany z brązu pomnik Portiusa. Ponadto od kilku dekad odbywa się w Krośnie w ramach Festiwalu Kultur Pogranicza „Karpackie Klimaty”, Festiwal Wina Węgierskiego im. Roberta Wojciecha Portiusa.
6. Muzeum Rzemiosła w Krośnie
Krośnieńskie Muzeum Rzemiosła mieści się w zabytkowej kamienicy, zwanej również „Domem z zegarem”. Jest ona nie tylko pięknym przykładem architektury secesyjnej, ale również świadectwem lokalnej historii. To tutaj, w dawnych murach Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych, Michał Mięsowicz – znany krośnieński zegarmistrz – tworzył monumentalne, słynne na cały kontynent zegary wieżowe.
Początkowo Pan Michał prowadził w Krośnie swój niewielki zakład zegarmistrzowski, a w 1901 roku założył Pierwszą Krajową Fabrykę Zegarów Wieżowych, która w krótkim czasie zyskała międzynarodową renomę. Jego kunszt został doceniony chociażby na Międzynarodowej Wystawie Przemysłowej w Paryżu, gdzie zdobył złoty medal za zegar wieżowy. Brawo! Finalnie, w jego fabryce powstało około 280 takich urządzeń, które trafiły do wielu miast na starym kontynencie. Krośnieńskie zegary Mięsowicza były symbolem precyzji i trwałości, dlatego też nie możemy być zaskoczeni, że wiele z nich funkcjonuje do dziś. Chociażby w Krośnie, na Wieży Farnej.
Mięsowicz był nie tylko wybitnym zegarmistrzem, ale i wpływowym mieszkańcem Krosna. Został nawet wiceburmistrzem miasta, jak również cechmistrzem. Opowiadał między innymi za krośnieńskie szkoły zawodowe, dlatego też nie mogło być lepszego miejsca na lokalizację Muzeum Rzemiosła w Krośnie niż jego dawna fabryka. Muzeum Rzemiosła w Krośnie zostało otwarte w 1990 roku. W środku odnajdziemy wyjątkową wystawę „Dzieje rzemiosła Polski południowo-wschodniej”, która serwuje nam kolekcję eksponatów związanych z lokalnym rzemiosłem Krosna i okolic.
Ekspozycja została rozmieszczona w sześciu salach, odtwarza autentyczne warsztaty rzemieślnicze, m. in. krawieckie, tkackie, fryzjerskie, szewskie, rymarskie, stolarskie, snycerskie, bednarskie, odlewnicze, zegarmistrzowskie, ślusarskie, kowalskie, pszczelarskie, modniarskie i spożywcze. Klimatyczna atmosfera muzeum oraz możliwość bliskiego kontaktu z eksponatami zapewniają odwiedzającym niezapomniane wrażenia. Spora część eksponatów w krośnieńskim Muzeum Rzemiosła została przekazana przez rodziny rzemieślników.
Godziny i dni otwarcia Muzeum Rzemiosła w Krośnie:
UWAGA – obecnie muzeum jest zamknięte z uwagi na remont
7. Muzeum Podkarpackie w Krośnie
Krośnieńskie Muzeum Podkarpackie to niezwykłe miejsce, które pozwala nam odkryć dzieje Krosna oraz całego regionu. Znajduje się ono w dawnym Pałacu Biskupim, który został zgrabnie wkomponowany w zabudowę krośnieńskiego Starego Miasta, dosłownie vis-a-vi tutejszego Muzeum Rzemiosła. Historia budynku sięga XIV wieku, kiedy to pierwszy biskup przemyski, Eryk z Winsen, nabył drewniany dwór.
Kilka wieków później zyskał on cechy murowanej rezydencji pałacowej, a Zofia z Ligęzów Skotnicka nadała mu obecny kształt. Spostrzegawcze oczy dojrzą na elewacji pałacu kartusze herbowe, będące pamiątką po Zofii i jej mężu, Janie Skotnickim, właścicielach zamku Kamieniec (znajduje się on 8 min od Krosna). Muzeum, którego początki sięgają pomysłów sprzed I wojny światowej, zostało oficjalnie założone w 1954 roku, a od 2000 roku funkcjonuje ono pod nazwą Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
Wejdźmy zatem do środka. Krośnieńskie Muzeum Podkarpacia szczyci się niezwykłą i największą w Europie kolekcją lamp naftowych. Jeśli ktoś byłby zaskoczony, dlaczego takie eksponaty znalazły się właśnie w Krośnie, to z wyjaśnieniami wjeżdża na białym koniu postać iście legendarna, twórcy przemysłu naftowego, lampy naftowej oraz społecznika, czyli Ignacego Łukasiewicza. Był on mocno związany z regionem, jak i z samym Krosnem. Wystarczy wspomnieć tylko, że w pobliskiej Bóbrce znajduje się pierwsza kopalnia ropy naftowej (~ok. 20 min od Krosna). O Łukasiewiczu opowiemy nieco więcej przy okazji jego krośnieńskiego pomnika, natomiast wróćmy do muzeum, ponieważ eksponaty związane z historią oświetlenia nie są jedynymi skarbami Pałacu Biskupiego.
W Muzeum Podkarpacia cieszy oczy przepiękny, wciąż działający i dostojnie brzmiący fortepian Pleyel z 1862 roku. Ponadto nie sposób pominąć największego w Polsce zbioru współczesnego szkła artystycznego, który odzwierciedla długą i silną tradycję hutniczą Krosna. A włodarze Muzeum dumni są ze zgromadzonych tu pamiątek regionalnych oraz dzieł sztuki twórców związanych z miastem. Do tego dział archeologii i liczne fotografie przedstawiające Krosno sprzed lat. Zwiedzanie wystaw zajmuje zazwyczaj około 2 godzin.
Warto również pamiętać, że w pobliskiej Trzcinicy znajduje się Skansen Archeologiczny Karpacka Troja, który jest oddziałem Muzeum Podkarpackiego. Znajduje się on około 30 km na zachód od Krosna, a przeczytacie o nim nieco więcej w osobnym artykule.
Godziny i dni otwarcia Muzeum Podkarpacia w Krośnie:
- Sezon letni (maj – październik): wtorek – niedziela: 9.00 – 16.00
- Sezon zimowy (listopad – kwiecień): wtorek – niedziela: 09:00 – 15:00
- W poniedziałki Muzeum Podkarpacia jest zamknięta
- Bilet normalny: 10 pln, ulgowy: 8 pln
- UWAGA – ze względu na remont zwiedzanie muzeum jest obecnie ograniczone
8. Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie – największa atrakcja w Krośnie
Śmiało powiedzieć, że Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie jest miejscem wyjątkowym i obowiązkowym – to taka mała huta, w której na własne oczy możemy zobaczyć jak produkuje się szkoło oraz wyjaśnia nam dlaczego Krosno zostało okrzyknięte Miastem Szkła. Wielu turystów to właśnie tu zaczynają swą podróż przez atrakcje Krosna. Szczególnie, że CDS znajduje się dosłownie przy samym Rynku, a swoje skarby skrywa pod ziemią.
Z uwagi na spore zainteresowanie krośnieńska atrakcją, warto zawczasu dokonać rezerwacji biletów. Samo zawiedzenie zajmuje około dwóch godzin i rozpoczyna się od pokazu na żywo, podczas którego hutniczy mistrzowi wydmuchują i zdobią szkło na naszych oczach. To naprawdę robi wrażenie!
Później schodzimy na kolejne poziomy, gdzie sporą atrakcją jest miedzy innymi unikatowe malowidło w technice 3D, które przedstawia pracę hutników. Zatytułowane zostało „The UnderGlass” i jest pierwszym w Polsce trwałym trójwymiarowym obrazem wykonanym w zamkniętym pomieszczeniu. Ma on powierzchnię 80 m2, a autorem jest krakowski artysta Ryszard „Ryho” Paprocki. Później przed nami jest również film w niewielkiej salce oraz mnóstwo ciekawostek, które serwują nam przewodnicy. Szalenie polecamy wizytę w Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie.
Zwiedzanie Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie
- poniedziałek – sobota 9:00 – 17:00 (ostatnie wejście na zwiedzanie całości obiektu o 15:00)
- niedziela – 11:00 -17:00 (ostatnie wejście na zwiedzanie całości obiektu o 15:00)
- Wejścia odbywają się o pełnych godzinach
- Warto wcześniej kupić bilety online lub dokonać rezerwacji telefonicznie pod numerem telefonu: 13 44 400 31
- Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem
- Bilety do CDS w Krośnie: normalny 33 pln, ulgowy 27 pln
- CDS oraz Piwnice Przedprożne: 42 pln
9. Romeo i Julia z Krosna
Krośnieńska historia Stanisława i Anny to opowieść o miłości i dramacie, który zaprowadzi nas do pięknej, wczesnobarokowej kaplicy Oświęcimiów. Odnajdziemy ją przy kościele franciszkanów w Krośnie, a sama historia, mimo że często kwestionowana, jest chętnie przyrównywana do szekspirowskiej opowieści o nieszczęśliwych kochankach. Stanisław i Anna to Romeo i Julia z Krosna.
Nie bez powodu Kaplicę Oświęcimską okrzyknięto „perłą polskiego baroku”. Została zaprojektowana z wielkim rozmachem przez wybitnego mediolańskiego architekta Vincenzo Petroniego. Wzniesiono ją po tragicznej śmierci zaledwie dwudziestoletniej Anny, w latach 1647-1648. Kaplica zachwyca swoją monumentalnością i bogactwem detali, niemal dominując nad skromnym, gotyckim wnętrzem kościoła, od którego oddziela ją raptem kilka kamiennych stopni.
Jednym z najbardziej zachwycających elementów kaplicy są stiukowe dekoracje, wykonane przez mistrza tej sztuki, Giovanniego Battistę Falconiego – autora m. in. sztukaterii w Kaplicy Wazów w Katedrze Wawelskiej oraz w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie. Fundatorem kaplicy był Stanisław Oświęcim, szlachcic, dyplomata oraz doradca króla, a kaplica została wzniesiona dla upamiętnienia przyrodniej siostry Stanisława, czyli Anny Oświęcim.
A oto i obiecana legenda: Stanisław Oświęcim zakochał się w swojej przyrodniej siostrze Annie, a uczucie to było silne, szalone i co najważniejsze odwzajemnione. Legenda głosi, że Stanisław pognał do stolicy Piotrowej, aby uzyskać zgodę papieża na ślub z siostrą. Misja zakończyła się sukcesem, jednak gnając ile sił w rumaku, przybył do ojcowskiego majątku i dowiedział się, że Anna zmarła. Zrozpaczony po stracie ukochanej Stanisław nie potrafił znieść bólu. Jego serce pękło z żalu, a on sam dołączył w ten sposób do Anny. Ich ciała, splecione na zawsze w tragicznej miłości, spoczywają po dziś dzień w bocznej kaplicy franciszkańskiego kościoła w Krośnie.
Obecnie kaplica poddawana jest renowacji.
Natomiast sam Klasztor Franciszkanów jest najstarszą, wciąż działająca świątynią w Krośnie. Była ona wznoszona wieloetapowo, a najdawniejsze fragmenty sięgają końca XIII wieku. Wewnątrz pielgrzymów oraz turystów zachwyca surowy i nieco mroczny klimat świątyni. Warto zwrócić uwagę na kamienne nagrobki szlacheckie, na fragmenty średniowiecznych malowideł ściennych oraz obraz Matki Boskiej Murkowej.
10. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Krośnie, czyli barok w czystej formie
Jedną z ostatnich świątyń jaką odwiedzimy w Krośnie będzie zabytkowy kościół oo. Kapucynów. Zachwyca on z jednej strony swoją skromną architekturą a z drugiej strony czuć tutaj moc duchowego piękna. Budowę krośnieńskiej świątyni rozpoczęto w 1771 roku, mimo że ówczesne zaborcze władze austriackie rzucały intensywnie kłody pod nogi tej inwestycji. Finalnie barokowa świątynia została konsekrowana po czterech dekadach od rozpoczęcia budowy. Największą przeszkodą były rządy cesarza Józefa II, który o mały włos nie zlikwidował krośnieńskiego klasztoru. Koniecznie warto przekroczyć próg świątynny, aby ujrzeć piękne, iluzjonistyczne polichromie. Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego znajduje się na Placu Konstytucji 3-go Maja, tuż obok krośnieńskiego Urzędu Miasta.
11. Gmach Towarzystwa Zaliczkowego
Skierujmy teraz nasze kroki pod jeden z ciekawszych budynków w Krośnie. Jest on przykładem rzadkiego w Galicji stylu neorenesansowego. Choć budynek znajduje się w rękach prywatnych, warto podejść bliżej, aby przyjrzeć się uważnie umieszczonym pod okapem dachu sgraffitowy fryz, wykonany przez krośnieńskiego malarza Franciszka Daniszewskiego. Odnajdziemy na nim sceny związane z tkactwem i naftą oraz portrety trzech gentlemanów – Tytusa Trzecieskiego, Karola Klobassy i Ignacego Łukasiewicza (słynny ”naftowy triumwirat”).
Trzej Panowie czerpali ogromne zyski z prowadzonej przez siebie pierwszej kopalni naftowej w podkarpackiej Bóbrce. A gdy w Krośnie powołano do życia Towarzystwo Zaliczkowe, wsparli je największymi kwotami. Czym było Towarzystwo? Dziś określilibyśmy jego działalność mianem „bankowości spółdzielczej“, która wspierała drobnych przedsiębiorców oraz rzemieślników pożyczkami i kredytami. Budynek, który był siedzibą Towarzystwa Zaliczkowego powstał w z końcem XIX wieku, odnajdziemy przy ulicy ul. Kapucyńskiej 1 w Krośnie.
12. Ignacy Łukasiewicz i Krosno
Śmiało można powiedzieć, że Łukasiewicz był nietuzinkową osobą, która zmieniała świat. A w naszej historii ważny jest również aspekt, że był jedną z ważniejszych osób związanych z Krosnem. Wszyscy wiemy, że był twórcą światowego przemysłu naftowego, że wydestylował ropę naftową i wykorzystał naftę do skonstruowanej przez siebie lampy naftowej. Pierwsza kopalnia ropy naftowej znajdowała się w Bóbrce, nieopodal Krosna. Łukasiewicz, jak możemy przeczytać we wcześniejszym akapicie, był współtwórcą Towarzystwa Zaliczkowego w Krośnie.
Dlatego nie może dziwić fakt, że w mieście jest jego pomnik, który został ustawiony przed dawną siedzibą ówczesnej Rady Powiatowej. Dziś znajduje się tutaj Urząd Miejski w Krośnie. Odlany z brązu pomnik został ustawiony na marmurowym cokole. Swoją prawą dłonią kieruje na ziemię jako źródło bogactwa, bo to tam skrywał się olej skalny. Przy ulicy Józefa Piłsudskiego 25, odnajdziemy ponadto mural z Łukasiewiczem.
13. Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej (atrakcje Krosna)
Jeśli spytacie nas o najciekawsze miejsce w Krośnie, to śmiało wskażemy na fenomenalne krośnieńskie Etnocentrum. Pełne klimatu, zachwytu oraz czaru miejsce. Wrócilibyśmy choćby jutro! Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej łączy w sobie charakterne elementy muzeum oraz domu kultury. Powstało w celu zachowania i propagowania elementów w kulturze tradycyjnej ziemi krośnieńskiej. Swoje miejsce znalazło w dawnym budynku Dworca Kolejowego w Krośnie. Podróż w przeszłość rozpoczynamy na stylizowanej dawnej poczekalni dworca kolejowego i następnie wspinamy się na poddasze budynku, by rozpocząć wędrówkę przez tutejsze szalenie interesujące zakamarki. Jednym zdaniem zwiedzanie Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej to interaktywne spacery po nowoczesnej przestrzeni, podczas których dowiemy się ogromu informacji o życiu codziennym i dawnych zwyczajach mieszkańców krośnieńskich okolic.
- Bilet normalny kosztuje 20 pln, ulgowy 16 pln
- Z przewodnikiem możemy wędrować od wtorku do piątku o 15:30, natomiast w weekend o 10:30, 12:30, 14:30, 16:30.
- Zwiedzanie z audioguide odbywa się w zależności od ilości osób aktualnie zwiedzających, dlatego warto wcześniej rezerwować.
- W poniedziałki Etnocentrum w Krośnie jest zamknięte
14. Kościół św. Wojciecha w Krośnie – Szlak Architektury Drewnianej
Na krośnieńskim wzgórzu, pośród szumiących drzew przy ulicy Korczyńskiej, znajduje się niewielka świątynia pod wezwaniem św. Wojciecha. Powstała ona w połowie XV wieku na ówczesnym przedmieściu Krosna i obecnie dumnie reprezentuje Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej. Wedle legendy wędrował tędy przez krośnieńskie ostępy święty Wojciech, który przystanął tutaj na odpoczynek. Prawdą natomiast jest, że na wzgórzu odkryto krzyżyk z X wieku, w czym też upatruje się potwierdzenia istnienia tutaj pierwotnej krośnieńskiej osady.
Niestety w XIX wieku świątynia podupadła mocno na zdrowiu i w obawie przed zawaleniem została opuszczona. Na ratunek przybył ówczesny krośnieński wikariusz, któremu udało się zmobilizować lokalną społeczność do gruntownej renowacji świątyni. Jednakże na początku zeszłego stulecia nastąpiła brzemienna w skutkach przebudowa kościoła, która sprawiła, że zatracił on swoje cechy stylowe. Ostały się jedynie proporcje oraz dawna strzelistość.
Wnętrza natomiast skrywają piękny i zarazem unikatowy, manierystyczny ołtarz w formie tryptyku. Całość uzupełniają barokowe ołtarze boczne, które trafiły tutaj z krośnieńskiej Fary. Zwiedzanie kościoła św. Wojciecha jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z Proboszczem Parafii – tel. 13 49 304 62
15. Stary Cmentarz oraz Kirkut w Krośnie
Spacerując po krośnieńskim Starym Cmentarzu, pośród starych, zabytkowych nagrobków w towarzystwie wysokich drzew ma się wrażenie, że czas tutaj się zatrzymał. Cmentarz ten został założony około 1785 roku i był wykorzystywany do połowy zeszłego stulecia. Pochowano na nim około 20 tysięcy ludzi, często były to osoby zasłużone dla Krosna. Najstarszy z zachowanych pomników to kamienny obelisk Karoliny i Antoniego Schaytterów z 1839 roku. Odnajdziemy tutaj również pomnik poświęcony poległym w powstaniu styczniowym. Stary Cmentarz znajduje się przy ulicy Krakowskiej w Krośnie
Pierwsze żydowskie rodziny pojawiły się w Krośnie zapewne pod koniec XV wieku. Jednak przez pierwsze kilka stuleci diaspora miała zakaz osiedlenia się w obrębie murów miejskich. Z czasem zakaz złagodniał, a w Krośnie pojawiała się nawet nieistniejąca już dziś synagoga. Przed mrocznymi czasami drugowojennej zawieruchy, mieszkało w Krośnie nieco ponad 2700 żydów.
Wielu z nich zostało zgładzonych i pochowanych na krośnieńskim kirkucie. Dzięki Stowarzyszeniu “Olszówka”, które uporządkowało zarośnięty cmentarz, możemy dziś odnaleźć około 200 macew. Z dala od zgiełku miasta, część skryta jest w cieniu roślinności. Warto odszukać charakterystyczny pomnik w kształcie złamanego drzewa autorstwa Bernarda Münza. Kirkut żydowski w Krośnie znajduje się przy ulicy Sarny 21.
16. Prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie
Od przeszło dwóch dekad w Krośnie funkcjonuje prywatne Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych. Punkt obowiązkowy dla historycznych zapaleńców. Wędrówkę po eksponatach rozpoczynamy od niemieckiego schronu z okresu drugiej wojny światowej, który przynależał do infrastruktury krośnieńskiego lotniska. Zwiedzanie kontynuujemy następnie na powierzchni (wystawa półplenerowa oraz sale w domu przylegającym do schronu). Tutejsze bogate i oryginalne eksponaty są związane z szalenie krwawymi podkarpackimi polami bitewnymi, z okresu lat 1914 – 1945.
- Sezon letni od czerwca do sierpnia, wejścia o pełnych godzinach: 10:00 – 17:00
- Sezon zimowy od września do maja, wejścia o pełnych godzinach: 10:00 – 16:00
- Wejście na teren placówki w odstępach co pół godziny
- Poniedziałek zamknięte
- Bilet normalny 30 pln, ulgowy 20 pln
- Nie obowiązuje tutaj Krośnieńska Karta Turysty
17. Atrakcje w okolicy Krosna
Z całego serca zachęcamy, aby w Krośnie spędzić nieco dłużej czasu. Zostać tutaj na noc i pokręcić się po okolicy. Świetnym pomysłem będzie podróż śladami Ignacego Łukasiewicza, czyli wycieczka do Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce, gdzie znajduje się pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej założona przez Mistrza. To idealna okazja, aby poznać historię pionierskiego przemysłu naftowego oraz zobaczyć zabytkowe urządzenia wykorzystywane w XIX wieku.
Dla miłośników przyrody świetnym pomysłem będzie czarująca wizyta w Rezerwacie Prządki. Przez malownicze formacje skalne, owiane licznymi legendami powadzi bardzo przyjemny szlak. Będzie to z pewnością niezapomniana atrakcja podczas pobytu w Krośnie. Szczególnie, że po sąsiedzku, w Odrzykoniu, znajdują się ruiny Zamku Kamieniec. Tutejsza warownia i spór pomiędzy Firlejem a Skotnickim były inspiracją dla Aleksandra Fredry do napisania „Zemsty”. Spacer po zamku to nie tylko lekcja historii, ale także okazja do podziwiania panoramicznych widoków na okolicę.
Na zaskakującą lekcję historii zapraszamy do Skansenu Karpacka Troja, która jest oddziałem Muzeum Podkarpackiego. Jest to jeden z najważniejszych skansenów archeologicznych w Polsce, będący świadectwem osadnictwa z epoki brązu i wczesnego średniowiecza. Niedaleko Krosna znajdują się również dwa słynne uzdrowiska: Rymanów Zdrój oraz Iwonicz Zdrój. To idealne miejsca na regenerujący wypoczynek wśród pięknych parków zdrojowych, a także na skorzystanie z leczniczych wód mineralnych. Uzdrowiska oferują spacery wśród zieleni oraz liczne zabiegi zdrowotne i relaksacyjne.
Mapa atrakcji Krosna – co warto zobaczyć w Krośnie
Żeby łatwiej można było się poruszać pośród zabytków i atrakcji Krosna, przygotowaliśmy poniższą mapę. Odnajdziemy na niej większość miejsc wartych odwiezienia w Mieście Szkła. Dodaliśmy również atrakcje w tak zwanej bliskiej okolicy Krosna, które będą doskonałym uzupełnieniem pobytu w mieście.
Krośnieńska Karta Turysty, czyli jak zwiedzać atrakcje Krosna
Nie bez powodu podpowiadaliśmy na początku, aby zwiedzanie atrakcji Krosna rozpocząć od wizyty w tutejszej Informacji Turystycznej (ul. Blich 1). Wszystko za sprawą wprowadzonej na rynek kilka lat temu Krośnieńskiej Karty Turysty. Dzierżąc taką kartę w dłoni lub w aplikacji na telefonie możemy wkroczyć do wielu przybytków muzealnych za darmo. Do tego mamy zniżki w hotelach, restauracjach i obiektach rekreacyjnych. Dlatego jeśli planujemy intensywne zwiedzanie Krosna, to taka karta pozwoli nam zatrzymać w kieszeni całkiem pokaźną ilość dukatów. Po więcej informacji, w tym listę atrakcji Krosna, do których karta otwiera bramę, odsyłamy na stronę Visit Krosno.
Mamy trzy warianty czasowe Krośnieńskiej Karty Turysty:
- 24 godz. – karta normalna 60 pln, ulgowa 45 pln
- 48 godz. – karta normalna 100 pln, ulgowa pln 70
- 72 godz. – karta normalna 140 pln, ulgowa 100 pln
Krótka historia Krosna
Początki malowniczo położonego miasta sięgają XIII wieku, jednak prawa miejskie Krosno otrzymało w 1348 roku z rąk króla Kazimierza Wielkiego. Za panowania tego władcy miasto zostało otoczone murami i stało się ważnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym, znanym z produkcji sukna i szkła. Złoty wiek miasta przypada na XVII wiek, w którym powstały najważniejsze zabytki Krosna, które do dziś przyciągają turystów – gotycki kościół farny, czy też wspaniała Kaplica Oświęcimów, będąca perłą baroku.
W XIX wieku, dzięki rozwojowi przemysłu, szczególnie szklarskiego i naftowego, miasto zaczęło ponownie się rozwijać. Swój pionierskie prace nad wydobyciem ropy naftowej prowadził tutaj Ignacy Łukasiewicz. Natomiast produkcja szkła, stała się znakiem rozpoznawczym miasta i trwa do dzisiaj, a Krosno zyskało miano „miasta szkła”.
