Pustynia Błędowska
Atrakcja Szalenie Piaszczysta
– Pustynia Błędowska jest największą pustynią w Europie
– Polecamy trzy punkty widokowe na Pustyni Błędowskiej
– Największą atrakcją Pustyni Błędowskiej jest Róża Wiatrów
– Znajdziecie tutaj również żółty szlak pustynny
Pustynia Błędowska to szalenie ciekawa atrakcja, którą znajdziecie w na pograniczu województwa małopolskiego oraz śląskiego. Wraz ze swoimi piaskami, skryła się na styku trzech miejscowościami: Klucze, Chechło oraz Błędów. To największy teren występowania piasków śródlądowych w Europie, który obejmuje obszar około 33 km². Jednak pamiętajcie, że mimo tego, iż w nazwie jest pustynią, to tak naprawdę takową do końca nie jest. A przynajmniej nie w określeniu typowo klimatyczno-geograficznym. Bo przecież chociażby pod względem wilgotności, czy też wartości opadów rocznych, niespecjalnie odbiega ona od terenów sąsiedniego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jednak, jeśli chcemy podkreślić wyjątkowość terenu oraz krajobrazu, to jest to określenie jak najbardziej prawdziwe! Ojcem nazwy Pustynia Błędowska jest polski geograf Wacław Nałkowski (1851-1911).
Jak Dojechać na Pustynię Błędowską?
Warto wspomnieć, że z uwagi na rozrzucenie punktów widokowych oraz usytuowanie dwóch z nich w nieco bardziej odludnych miejscach, wycieczka na Pustynię Błędowska będzie szczególnie premiować osoby z własnymi samochodami. Poruszając się autem z łatwością odwiedzicie wszystkie ciekawe punkty. Z Krakowa samochodem na Pustynię Błędowską dojedziecie po godzinie, a z Katowic po 40 minutach. W obu przypadkach najlepiej kierować się na Olkusz, drogą krajową numer 94 i tutaj szukać drogi prowadzącej do miejscowości Klucze. Przy każdej atrakcji Pustyni Błędowskiej znajdziecie bezpłatne parkingi.
Niestety dojazd autobusem na Pustynię Błędowską jest już nieco większym wyzwaniem. Najważniejsze jest, aby w pierwszej kolejności dostać się do Olkusza i dalej szukać lokalnego połączenia do miejscowości Klucze. Znajdziecie tu ciekawy punkt widokowy Czubatka. Aby dostać się na galeryjkę widokową z centrum miasteczka, wystarczy przespacerować się z przystanku autobusowego jeszcze nieco ponad kilometr. Co prawda będzie nieco pod górkę, ale późniejsze widoki wszystko zrekompensują ?
Zwiedzanie Pustyni Błędowskiej
Na Pustynię Błędowska można wejść w kilku miejscach, jednak najbardziej popularne są trzy punkty widokowe. Z racji, że mieszkamy w Krakowie, to byliśmy na Pustyni Błędowskiej już parokrotnie. I za każdym razem wycieczka zajmowała nam około pół dnia. Czas ten pozwalał na nieśpieszną wizytę na najważniejszych punktach widokowych Pustyni Błędowskiej. Często, aby wypełnić dzień, do grafiku dorzucaliśmy bonusowo jakąś atrakcję z Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Jeśli wybieracie się na spacer po Pustyni Błędowskiej, warto odwiedzić wszystkie wspomniane przez nas poniżej punkty. Te miejsca są bardzo różnorodne i pozwalają za każdym razem spojrzeć na pustynię z nieco innej perspektywy. Dwa z nich znajdują się w miejscowości Klucze (Czubatka oraz Róża Wiatrów), zaś jeden w miejscowości Chechło (Wzgórze Dąbrówka). Przy każdym punkcie znajdziecie bezpłatny parking, ulokowany dosłownie przy atrakcji. A przy Róży Wiatrów możecie liczyć na niewielki kącik gastronomiczny.
Pustynia Błędowska jest idealna na rodzinne spacery, zarówno latem, jak i zimą. Bo kto może się pochwalić, że widział pustynne piaski przykryte białą warstwą śnieżnego puchu? Na terenie Pustyni Błędowskiej obowiązuje zakaz poruszania się samochodami, quadami oraz motocyklami. Zwiedzanie pustyni jest możliwe przez cały rok i jest bezpłatne. Obszar znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd oraz częściowo na terenie użytku ekologicznego Pustynia Błędowska. Graniczy bezpośrednio z Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym. Na szczęście pustynię przez ostatnie kilka lat mocno odkrzaczano, dzięki czemu wciąż można wybrać się tutaj na piaskowy spacer. A do tego, wokoło Pustyni Błędowskiej oraz przez samą pustynię, przeprowadzono kilka szlaków turystycznych. W tym żółty szlak pustynny.
Pustynia Błędowska Mapa Atrakcji
Obłędna Pustynia Błędowska
To niesamowite, jak przewrotny bywa los. Bo tak naprawdę Pustynia Błędowska przeobraziła się z terenów zdegradowanych przez człowieka, w tereny objęte ochroną w ramach programu Natura 2000. Promocją i ochroną Pustyni Błędowskiej zajmuje się Stowarzyszenie Polska Sahara. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że jeszcze wiek temu, gdy pustynia była bardziej dzika, można było tutaj napotkać burze piaskowe oraz zjawisko fatamorgany. To drugie było raportowane chociażby przez walczących w powstaniu styczniowym Garibaldczyków. Ujrzeli oni w oddali obraz maszerujących żołnierzy rosyjskich.
Przez Pustynię Błędowską przepływa rzeka Biała Przemsza, która swój początek bierze na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Rzeka dzieli pustynię na dwie nierówne części – północna cześć jest mniejsza. Wschodnie krańce Pustyni Błędowskiej położone są na wysokości około 325 m n.p.m. i obniża się ona w kierunku zachodnim, gdzie osiąga wysokość 302 m n.p.m.
Pustynia Błędowska Atrakcje
1. Róża Wiatrów Pustynia Błędowska
Naszym zdaniem Róża Wiatrów jest najciekawszą atrakcją na Pustyni Błędowskiej. Znajdziecie ją przy drodze pomiędzy Kluczami a miejscowością Bolesław. Od głównej drogi odbija w prawo nieco żwirowo – piaskowo – dziurawa droga, będzie to ostatni kilometr do atrakcji. Tutaj Google Maps nieco się gubi, ale warto podjechać maksymalnie, ile się da. Nie ma żadnego zakazu, a samochód możecie zostawić na jednym z kilku parkingów na końcu drogi. Wejście na Pustynię Błędowską jest bezpłatne.
Róża Wiatrów na Pustyni Błędowskiej wzięła swoją nazwę od drewnianej platformy, która jest udostępniona turystom. W jej okolicy znajdziecie wojskowe działa, co będzie sporą atrakcją dla dzieci. W sezonie na miejscu znajdziecie małe bistro, w którym można kupić chociażby kiełbasę z grilla. Warto tutaj chwilę pospacerować i zakopać stopy w piasku. Jest to całkiem przyjemne miejsce, choć spokój mącą sine kłęby dymów z wysokich kominów na wschodzie.
2. Pustynia Błędowska punkt widokowy Czubatka
Jeśli nie planujecie spacerować po pustynnych piaskach, to zapraszamy Was do miejscowości Klucze, do punktu widokowego Czubatka. Aby dojechać na bezpłatny parking, wystarczy wstukać do nawigacji „Czubatka”. Do celu, z ronda w centrum miejscowości Klucze, prowadzi dość wąska, asfaltowa droga. Na jej końcu znajdziecie parking, na którym możecie pozostawić samochód. Stąd wystarczy podejść dosłownie kilkanaście metrów.
Czubatka jest jednym z ciekawszych punktów widokowych na Pustynię Błędowską. Usytuowana nieco z góry względem wydm i piasków, a do tego łatwo osiągalna. To tutaj można spotkać największe rzesze turystów. Znajdziecie tutaj lornetę, drewniane ławki oraz przyjemne widoki. Wysoka wieża Nadleśnictwa Olkusz tuż obok, służy ochronie przeciwpożarowej okolicznych lasów. Niestety nie można na nią wejść. Można tutaj również odnaleźć ruiny punktu dowodzenia niemieckich wojsk z okresu II wojny światowej
3. Wzgórze Dąbrówka
Ostatni punkt widokowy na Pustynię Błędowską znajdziecie w miejscowości Chechło, na wzgórzu Dąbrówka. Znajduje się on dosłownie 10 minut drogi od Czubatki, więc warto zaryzykować. Nie powinniście mieć problemów, aby tu trafić, ponieważ przy drodze odnajdziecie czytelne drogowskazy. Samochód możecie zostawić na końcu drogi, na niewielkiej pętli.
Północna część pustyni w dalszym ciągu jest wykorzystywana przez wojska powietrzno-desantowe. Dzięki temu na Wzgórzu Dąbrówka czasem można zaobserwować polskich desantowców, którzy na Pustyni Błędowskiej ćwiczą swoje umiejętności. Niestety nie znamy grafiku szkoleń, dlatego trzeba liczyć na łut szczęścia. Na miejscu znajdziecie betonową platformę widokową oraz kilka tablic informacyjnych. Jest też stary bunkier.
Pustynia w żołnierskim władaniu
Z pewnością Pustynia Błędowska nie była tą znaną nam dzisiaj pustynią, gdyby nie jej militarny epizod. Jeszcze przed wojną, nad pustynią krakowscy lotnicy ćwiczyli strzelanie do celu. Na wzgórzu Dąbrówka koło Chechła, na północnych rubieżach pustyni, powstał biały schron obserwacyjny. Czasem zwany był później „bunkrem Rommla” lub Rommlówką. A to wszystko za sprawą plotki, jakoby na tutejszych piaskach ćwiczyli żołnierze pod dowództwem słynnego lisa pustyni, czyli feldmarszałka Erwina Rommela. Prawdą natomiast jest, że na Pustyni Błędowskiej testowano wówczas wojskowe samochody terenowe. Po II wojnie światowej terenem na długo zawładnęło Wojsko Polskie i ciekawscy turyści mogli podejść jedynie na skraj pustyni.
Skąd się Wzięła Pustynia Błędowska w Polsce
Pustynia Błędowska leży na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Olkuskiej. Polska Sahara ma niecałe 10 km długości i około 4 km szerokości. Powstanie Pustyni Błędowskiej, to jak mawiają naukowcy, wyjątkowa zbieżność uwarunkowań przyrodniczych oraz antropogenicznych. Najpierw w niecce powstałej w dolomitowo-wapiennych skałach triasowych poczęły gromadzić się spore ilości polodowcowych osadów piaszczysto żwirowych. Na obszarze Pustyni Błędowskiej średnia grubość osadów wynosi 40 metrów, ale są też i miejsca, gdzie sięga nawet 70 metrów! Takie obszary były dość częstym zjawiskiem na terenie Europy po ustąpieniu lodowców. Przez długi czas tereny te poddawane zostały erozyjnemu działaniu wiatr oraz wody, co nie sprzyjało wzrostowi roślinności.
Gdy klimat nieco się ocieplił, pojawiły się tu gęste bory sosnowe, które związały tutejsze piaski na bardzo, bardzo długi czas. I dopiero ten las zaczął być intensywnie eksploatowany około XIII wieku. W okolicach Olkusza wydobywano rudy srebra i ołowiu, które później były transportowane i wytapiane w hutach. A żeby ogień dobrze się tlił oraz aby stropy kopalń się nie zawaliły, potrzeba było ogromnych ilości drewna. Wycinka połączona z silnym poborem wód gruntowych, doprowadziła do powstania pustyni o pochodzeniu antropogenicznym. Choć trzeba przyznać, że gdyby nie szczególne uwarunkowania przyrodnicze, to by jej tu po prostu nie było. Początkowo Pustynia Błędowska zajmowała powierzchnię około 150 km2, niestety obszar ten się mocno skurczył do raptem 33 km2 (z czego ok. 35% to obszar lotnego piasku). Poniżej zdjęcie jak Pustynia Błędowska wygląda z góry.
Warto wspomnieć, że pomimo spotykania tutaj zjawiska fatamorgany i burz piaskowych, to nasza pustynia nie jest pustynią w sensie klimatycznym, choć ma specyficzny mikroklimat. Średnie temperatury oraz opady, poparte wieloletnimi obserwacjami, nie odbiegają od otaczających ją obszarów. Obecnie największym zagrożeniem dla pustyni jest rozjeżdżanie terenu, zarastanie muraw przez drzewa i krzewy. Głównie problematyczna jest sosna zwyczajna oraz ekspansja obcego gatunku – wierzby ostrokończystej.
A Jak Było Naprawdę?
Zgodnie z inną wersją, to górnicy którzy fedrowali głęboko w ziemi, tuż nad diabelskimi głowami w piekle, strasznie irytowali demony. Dodatkowo też, o zgrozo!, ludzie podkradali srebro. Wtedy narodził się diabelny plan, aby zasypać kopalnie nadbałtyckim piaskiem. I tak poirytowany diabeł leciał z workiem piasku, jednak głuptas zahaczył workiem o kościół w Błędowie i rozsypał wszystkie ziarenka. I tak właśnie powstała pustynia.
Jakie Zwierzęta Można Spotkać na Pustyni Błędowskiej
Jeśli będziecie mieć szczęście, to spotkacie tutaj padalca, czyli tak zwaną jaszczurkę beznogą, zaskrońca, czy też jaszczurkę zwinkę. Na Pustyni Błędowskiej płazy należą do rzadkich gości. To z uwagi na duży problem z dostępem do wody w okresie rozrodczym. Jest za to pająk tygrzyk paskowany, który wyemigrował w te rejony z południa Europy. Jest też modraszek arion, czyli motyl zagrożony wyginięciem.
Jednak chyba największe wrażenie czyni, przynajmniej z nazwy, mrówkolew wydmowy. Owad ten jest zaliczony do Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek bardzo wysokiego ryzyka. Fauna pustyni to głównie owady i ptaki (150 gatunków). Obecnie podejmuje się działania, które mają na celu uchronienie unikalnego obszaru poprzez sukcesywne karczowanie drzew.
Ciekawostki „z życia” Pustyni Błędowskiej
– Na pustynnych kadrach Pustyni Błędowskiej kręcono kadry do hitowych polskich produkcji Faraon oraz w Pustyni i Puszczy.
– W przeszłości można było tutaj doświadczyć zjawiska fatamorgany, czy też mirażu.
– Na tutejszych piaskach ćwiczyli Niemcy przed wyruszeniem na Africa Corps. Plotki głoszą, że żołnierzami dowodził tutaj słynny lis pustyni – Erwin Rommel
Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!
Drogi Czytelniku,
Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂
9 komentarzy
Wiele razy miałem zamiar się tam wybrać, tylko że dla samej jej nie do końca być może warto. Ciekawe miejsca ale takie jak ściernisko tylko z morskim piachem. podobno bardzo zarasta i za parę lat może przestać nawet istnieć jeśli będzie to nadal tak szybko postępowało.
O tej pustyni wielokrotnie już czytałem, zresztą uczy się o tym nawet w szkole. Nie wiem kiedy dane mi będzie się na nią wybrać, ale w przyszłym roku chce pojawić się na dolnośląskiej pustyni. Też trochę piachu jest 😉
Dziękuję za ładny opis i informacje. Na jaki z tych punktów można dojechać autokarem z wycieczką emerytów (dojście 100 – 200 m nie przeszkadza), który polecacie?
Bardzo ciekawe pytanie 🙂 co prawda nie znamy specyfiki autokarów, ale wydaje nam się, że najwygodniej będzie podjechać na Różę Wiatrów. Ostatni kilometr to odcinek przez dobrze ubity piach z koleino-dziurami, ale samochody osobowe czy półdostawcze nie miały tutaj większych problemów. W przypadku Czubatki oraz Wzgórza Dąbrówką chyba najlepiej będzie sprawdzić na google maps i prześledzić jak wygląda droga i ewentualne miejsce do manewrów na parkingu. Na punkt widokowy Czubatka prowadzi wąską droga, ale na górze jest spory parking i jest miejsce gdzie spokojnie można nawrócić. Natomiast przy Wzgórzu Dąbrówka jest mała asfaltowa pętla.
Super tam jest, zwłaszcza na punkcie widokowym.
Pustynia od strony Róży Wiatrów posiada teraz ładny, betonowy podjazd, jednak około 300m od docelowego miejsca zamontowano elektroniczne szlabany. Wjazd tylko dla dostaw i uprawnionych, nie przeszkadza to jednak w dojściu czy dojechaniu rowerem. Sam parking jest przed wspomnianym szlabanem, po prawej stronie jadąc od drogi głównej. Wszystko ładnie oznakowane. Pozdrawiam. PS.Parking wciąż bezpłatny
W najbliższym czasie będę blisko pustyni, jednak mam ograniczony czas i musze wybrać tylko jeden punkt widokowy z przedstawionych trzech…który Waszym zdaniem jest najbardziej malowniczy?
trudne pytanie, ale zapewne wybralibyśmy Wzgórze Dąbrówka lub Różę Wiatrów. Oba miejsca mają swoje plusy 🙂
Z tymi burzami piaskowymi oraz fatamorganą to mnie zaskoczyliście 🙂 Fajny wpis!