Ząbkowice Śląskie, Frankenstein na Dolnym Śląsku
Ząbkowice Śląskie, które skrywają się na malowniczym Przedgórzu Sudeckim, jeszcze do czasów drugowojennych zmagań nazywały się Frankenstein. Mimo, że skojarzenia szybują do legendarnej powieści Mary Shelley, to symbolem miasta pozostaje bez dwóch zdań ząbkowicka Krzywa Wieża. Odchylona od pionu o ponad dwa metry, przyciąga zaciekawione spojrzenia turystów. Nieprzypadkowo Ząbkowice określa się Miastem Krzywej Wieży. To dopiero początek atrakcji, jakie serwują Ząbkowice Śląskie, ponieważ zarówno imponujący ratusz, jak też ruiny zamku sprawiają, że warto zawitać do miasta na dłuższą chwilę. Z naszej strony możemy śmiało rzec, że zwyczajnie Ząbkowice Śląskie są po prostu fajne.
Spis treści
- Gdzie dokładnie szukać Ząbkowic Śląskich?
- Ząbkowice Śląskie – atrakcje turystyczne
- Rynek starego miasta oraz Ratusz
- Krzywa Wieża w Ząbkowicach Śląskich
- Kościół pod wezwaniem świętej Anny
- Dwór Rycerza Kauffunga oraz laboratorium Frankensteina
- Zamek w Ząbkowicach Śląskich
- Pozostałości murów miejskich
- Atrakcje nieopodal Ząbkowic Śląskich
Gdzie dokładnie szukać Ząbkowic Śląskich?
Spójrzmy teraz na mapę – Ząbkowice Śląskie odnajdziemy w południowej części województwa dolnośląskiego, dosłownie rzut beretem od magicznej Ziemi Kłodzkiej. Relatywnie blisko z Ząbkowic Śląskich jest chociażby w Góry Sowie, gdzie odnajdziemy Twierdzę Srebrnogórską (20 min), do Kłodzka (23 min), czy też do monumentalnego Pałacu Marianny Oranskiej w Kamieńcu Ząbkowickim (10 min).
Co ważne, przez Ząbkowice Śląskie przemyka droga krajowa numer 8, dzięki czemu łatwo i sprawnie dotrzemy tutaj chociażby z Wrocławia (~1,5 godz.). Samochód możemy pozostawić na płatnych miejscach postojowych, które opasają stare miasto – o, na przykład tutaj. Mamy tutaj również kolej żelazną, której stacja znajduje się nie więcej niż kilometr od centrum Ząbkowic (podróż z Wrocławia jest z przesiadką w Kamieńcu Ząbkowickim).
Ząbkowice Śląskie – atrakcje turystyczne
Na pierwszy rzut oka dolnośląskie Ząbkowice Śląskie są nieco niepozornym miasteczkiem, jednak przy bliższym poznaniu okazuje się, że mają całkiem sporo do zaoferowania. Dokładna data powstania miasta nie jest znana, jednak z przekazów pośrednich możemy przypuszczać, że miało to miejsce pod koniec XIII wieku. Nowy gród wzniesiono na przecięciu szlaków handlowych. Z jednej strony wiódł tutaj trakt z Wrocławia do Czech, który krzyżował się z drogą biegnącą z biskupiej Nysy do Świdnicy.
Przez wieki działo się tutaj całkiem sporo – pejzaż miasta zmieniały zarówno dramatyczne pożary, jak również działania wojenne. Najmocniej dali się we znaki Ząbkowicom Śląskim husyci i wojna trzydziestoletnia, podczas której znaczna część miasta spłonęła lub też została zdewastowana. Za to podczas II wojny światowej front praktycznie je ominął. Wkrótce też miasto zmieniło nazwę z Frankenstein na Ząbkowice Śląskie. A z odległych czasów do dziś zostało nam całkiem ciekawa paleta atrakcji. Ruszajmy zatem w drogę!
1. Rynek starego miasta oraz Ratusz
Zacznijmy nasza wędrówkę przez atrakcje Ząbkowic Śląskich od tutejszego serca, czyli rynku miejskiego. Pomimo, że otaczają go kolorowo urocze i zadbane kamienice, to wszystkie spojrzenia i tak skrada strzeliście piękny ratusz miejski. Nie da się przejść obok niego obojętnie. Neogotycki budynek został wykreślony przez niemieckiego architekta Alexisa Langera, który działał między innymi na terenie Dolnego Śląska.
Ząbkowice Śląskie nie miały szczęścia, gdyż jest to już szósty taki budynek. Klasycystyczny poprzednik zakończył swój żywot w potężnymi pożarze miasta w 1858 roku. Warto zwrócić uwagę architektoniczne detale kamieniarskie takie jak: kwiatony, maswerki, maszkarony, czy też rzygacze. Dziś ząbkowicki ratusz jest najwyższym budynkiem w okolicy rynku. Ma 72 metry wysokości. Co ciekawe, swą posturą przewyższa nawet lokalne kościoły, co nie często się zdarza.
2. Krzywa Wieża w Ząbkowicach Śląskich
Zapewne każdy słyszał o Krzywej Wieży we włoskiej Pizie, ale czy słyszeliście o Krzywej Wieży w Polsce? Otóż tuż obok ząbkowickiego rynku wygląda i zerka na nas z ukosa, mocno przechylona tutejsza królowa – czyli Krzywa Wieża w Ząbkowicach Śląskich. Jeśli wierzyć pomiarom, to jest ona odchylona od pionu o szalone 2,14 metra. Zresztą już pierwsze spojrzenie sprawia, że niektórzy łapią się za głowę szepcąc „jakim cudem ona jeszcze stoi?”.
Do dnia dzisiejszego zagadką pozostaje dlaczego ząbkowicka wieża jest krzywa. Najczęściej wskazuje się na dwa możliwe wyjaśnienia. Pierwszym są wstrząsy tektoniczne, które nawiedziły okolicę w połowie września 1590 roku. Natomiast drugim rozpatrywanym wariantem jest rozmoknięcie gruntu po obfitych opadach, które mogło spowodować osiadanie fundamentów. Krąży również legenda, wedle której wieża została celowo tak skonstruowana, aby nadać Ząbkowicom unikalny charakter i przyciągnąć do miasta turystów.
To nie jedyne tajemnice jakie skrywa wieża w Ząbkowicach. Nie wiadomo bowiem jakie było jej pierwotne przeznaczenie. Według jednej z teorii stanowiła część zamku, który istniał jeszcze przed lokacją miasta. Inna hipoteza zakłada, że pełniła funkcję bramy miejskiej, jako że znajduje się w najniższym punkcie starego miasta. Trzecia koncepcja głosi, że wieża została zbudowana jako dzwonnica miejska, której funkcję pełniła od XV wieku aż do czasów II wojny światowej.
Wielki pożar miasta w 1858 roku poważnie uszkodził górną część wieży. Początkowo planowano jej całkowitą rozbiórkę, lecz ostatecznie postanowiono ją odbudować. W wyniku tych prac wieża zyskała charakterystyczne zwieńczenie w kształcie jaskółczych ogonów, a od strony południowej dobudowano niewielką wieżyczkę ze spiralną klatką schodową. Po zakończeniu rekonstrukcji, w 1860 roku wieża sięgała na wysokość 34 metrów.
Na wieżę wkraczamy wraz z przewodnikiem. Na sam szczyt prowadzi podobno 139 schodów, po pokonaniu których czeka na nas przyjemny widok na Ząbkowice Śląskie, jak również na pobliskie Góry Bardzkie i Sowie. Sporo uroku dodają ciekawe opowieści przewodnika. Polecamy!
3. Kościół pod wezwaniem świętej Anny
Tuż obok Krzywej Wieży odnajdziemy gotycki kościół świętej Anny. Pierwsza świątynia w tym miejscu została wzniesiona prawdopodobnie wkrótce po lokacji miasta. Jednak nie przetrwała próby ognia i podobnie jak kolejna spłonęła w pożarze. Obecny obiekt został wzniesiony na początku XV wieku w stylu gotyckim. I on nie miał szczęścia, choć tym razem to wizyta husytów była powodem szybkiego remontu. Przez wieki częstokroć zmieniał gospodarzy z katolików na protestantów i na powrót.
Co ciekawe, w 1507 roku został on połączony z sąsiednią wieżą murowanym gankiem. Konstrukcja nie przetrwała do naszych czasów, gdyż zapewne wieża zaczęła się już przechylać. W środku warto zwrócić uwagę na ołtarz główny z 1754 roku, na nagrobek księcia Karola I oraz jego żony Anny Żagańskiej w kaplicy Kaufunga. Trzeba tutaj wspomnieć, że książę Karol był najwybitniejszym tutejszym władcą, podczas którego Ząbkowice Śląskie przeżyły szalony rozkwit oraz dobrobyt. Na zewnątrz kościoła natomiast odnajdziemy epitafium wnuka Wita Stwosza – twórcy ołtarza w Kościele Mariackim w Krakowie.
4. Dwór Rycerza Kauffunga oraz laboratorium Frankensteina
Tuż obok Krzywej Wieży odnajdziemy również pochodzący z początku XVI wieku Dwór Rycerza Kauffunga. To najstarszy budynek mieszkalny Ząbkowic Śląskich, a pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1504 roku. Co ciekawe, swoje dzieciństwo spędził tutaj ząbkowicki malarz Bernard Krause, który swoją twórczością zamykał najciekawszy okres baroku śląskiego. Natomiast dziś mieści się tutaj Izba Pamiątek Regionalnych oraz nieco zaskakujące laboratorium doktora Frankensteina.
Pierwsza część Izby Regionalnej bardziej ucieszy dorosłych, dla których cześć wystawy może okazać się sentymentalna podróżą do czasów PRL’u. Odnajdziemy łącznie 18 sal, które zostały wypełnione po brzegi – są tutaj dawne przedmioty wyposażenia domów, meble, kufry podróżnicze, broń oraz wiele innych artefaktów związanych z samymi Ząbkowicami, jak i szerzej, z całym regionem. Warto tutaj wspomnieć, że Izba powstała pół wieku temu, dzięki staraniom Pana Józefa Glabiszewskiego.
Natomiast druga, bardziej mroczna część wędrówki po najstarszym budynku mieszkalnym Ząbkowic Śląskich bardziej przypadnie do gustu najmłodszym. Tę część Izby zaadaptowano na ekspozycję poświęconą bohaterowi książki Mary Shelley. Mamy zatem laboratorium Doktora Frankensteina oraz salę grabarzy. To ważne miejsce, ponieważ przedstawia ono proces ośmiu grabarzy odpowiedzialnych za wybuch miejscowej epidemii dżumy w 1606 roku. W ówczesnym mieście Frankenstein zmarła jedna trzecia mieszkańców. Te wydarzenia mogły być zapewne dwa wieki później inspiracją dla Mary Shelley.
5. Zamek w Ząbkowicach Śląskich
Zamek w Ząbkowicach Śląskich jest miejscem w którym 7 wieków historii burzliwie przeplata się z bitewnym kurzem oraz legendami. Dzięki potężnym murom, warownia uchodziła za trudną do zdobycia. Przekonały się o tym choćby wojska mieszczan z Wrocławia, Świdnicy oraz Nysy, którzy oblegali tutaj setkę czeskich żołdaków pod koniec XV wieku. Samo miasto szybko wówczas padło, jednak kamienne kule nie potrafiły skruszyć zamkowych murów. Dopiero gdy na pomoc sprowadzono “wielką puszkę”, czyli ogromne działo które ciągnęły 24 konie, udało się przełamać obronę i zdobyć ząbkowicką twierdzę.
Z inicjatywy księcia Karola I Podiebrada, zamek w Ząbkowicach Śląskich przekształcił się z gotyckiej warowni w renesansową budowlę. Jednak zgubę przyniosły mu wojny trzydziestoletnie, gdy częstokroć zmieniał gwałtownie włodarzy. Jednakże warto wspomnieć, że ząbkowicka warownia, choć wielokrotnie nękana przez działania wojenne, do dziś zachowała swój charakter obronny – świadczą o tym widoczne basteje, strzelnice oraz attyka osłaniająca stanowiska straży.
Zamek Książęcy w Ząbkowicach Śląskich znajduje się przy ul. Krzywej. Dosłownie dwa kroki od ząbkowickiej Izby Regionalnej. Co ważne, ruiny zamku można zwiedzać. A o tym, że warto to uczynić niechaj świadczy fakt, że ta atrakcja Ząbkowic Śląskich została wpisana na listę Europejskiego Szlaku Zamków i Pałaców.
6. Pozostałości murów miejskich
W Ząbkowicach Śląskich możemy również odnaleźć pozostałości średniowiecznych murów miejskich. Najbardziej okazałe fragmenty zachowały się w okolicach Parku im. Sybiraków, który znajduje się po drugiej stronie miasta względem ząbkowickiego zamku. To tutaj skrywa się najciekawsza baszta miejska, czyli Baszta Gołębia. Historia murów sięga końca XIII wieku, kiedy to miasto otrzymało swoje pierwsze obwarowania, a wjazdu do Ząbkowic strzegły niegdyś cztery imponujące bramy – Wrocławska, Ziębicka, Kłodzka i Świdnicka – niestety żadna z nich nie przetrwała do naszych czasów.
7. Atrakcje nieopodal Ząbkowic Śląskich
Jakie jeszcze inne atrakcje turystyczne możemy odnaleźć nieopodal Ząbkowic Śląskich? Sami z całego serca polecamy wizytę w nieodległym Pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim. Monumentalny oraz przepiękny pałac, który z pewnością zrobi wrażenie na każdym turyście, wypełnia śmiała i tragiczna historia jej właścicielki, królewny niderlandzkiej. To trzeba usłyszeć przemierzając korytarze wprost od przewodnika. Jak już wspomnieliśmy nieco wyżej ta atrakcja znajduje się raptem 11 km od Ząbkowic Śląskich.
Drugim miejscem, o którym chcielibyśmy wspomnieć, to oczywiście Twierdza w Srebrnej Górze. Potężne mury bastionów zawieszone na sowiogórskiej przełęczy są jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. Z Ząbkowic Śląskich dojedziemy tutaj w mniej niż dwa kwadranse. Sporym uznaniem cieszą się również szlaki w Górach Sowich.
Materiał powstał w ramach współpracy z Poland Travel w celu promowania atrakcji Dolnego Śląska
Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!
Drogi Czytelniku,
Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂
1 Comment
Dzięki! Ciekawe miejsce!