Śladami Mikołaja Kopernika
Szlak Kopernikowski to turystyczny szlak drogowy o długości około 590 km, który zabierze Was w magiczną podróż po miejscach związanych z Mikołajem. Nie tym od prezentów, a tym od gwiazd. Podczas podróży odwiedzicie zabytkowe budynki, ciekawe muzea, zamki, oraz miejsca które upamiętniają wielkiego uczonego. Spojrzycie w niebo w poszukiwanie gwiazdozbiorów i planet, a przede wszystkim zachwycicie się pięknem Polski. Szlak Kopernikowski prowadzi przez trzy województwa, zataczając pętlę: warmińsko-mazurskie, pomorskie i kujawsko-pomorskie. A nam, ku ogromnej radości, przypadła wędrówka po ostatnim z nich, gdzie wszystko się zaczęło.
Szlak Kopernikowski w województwie kujawsko-pomorskim
Odnajdywanie atrakcji na Szlaku Kopernikowskim nie powinno przysporzyć Wam większych problemów. Z jednej strony z pomocną dłonią przychodzi aplikacja Paszport Turystyczny oraz Konstelacje Dobrych Miejsc, a z drugiej, szlak drogowy namaszczono charakterystyczną tabliczką z symbolem astrolabium. Przyrząd ten pomagał wyznaczać położenie ciał niebiskich nad horyzontem i służył wędrowcom do nawigacji do początku XVIII wieku, gdy zastąpił go sekstant. Jako pierwsi astrolabium stosowali żeglarze arabscy, a gdy trafił do Europy, również chętnie sięgał po niego Mikołaj Kopernik.
Jak już wiecie, przemierzaliśmy i zachwycaliśmy się częścią Szlaku Kopernikowskiego w województwie kujawsko-pomorskim. Natomiast po pomorskim trakcie buszował Bartek w Podróży, a podróż po Warmii i Mazurach relacjonowała Cel w Podroży. Warto zajrzeć i do nich. Natomiast cały Szlak Kopernikowski został pięknie opisany na stronie szlakkopernikowski.pl.
Najważniejsze miejsca na Szlaku Kopernikowskim w województwie kujawsko-pomorskim obejmują takie miasta jak: Grudziądz, Chełmno, Toruń, Golub-Dobrzyń, Brodnicę, czy tez Włocławek. Do tego dochodzą również inne mniejsze miejscowości. Atrakcji jest multum – przekonajcie się sami.
Kim był Mikołaj Kopernik?
Ten genialny astronom, prawnik, lekarz, ekonomista i wyjątkowy człowiek, który pięć wieków i pięć dekad temu urodził się w Toruniu w dniu 19 lutego 1473 roku. Mikołaj spędził tu dzieciństwo oraz część młodości i bez wątpienia jest on najwybitniejszym i najsłynniejszym mieszkańcem tego czarownego miasta. Kopernik znany jest przede wszystkim jako twórca układu heliocentrycznego. Nie na próżno mawia się „wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię!” Ale nie tylko!
1. Toruń na Szlaku Kopernikowskim – tutaj wszystko się zaczęło
Toruń jest miejscem, gdzie rozpoczynamy naszą wędrówkę i gdzie na świat przybył Mikołaj Kopernik 550 lat temu. Spędził on tutaj swoje dzieciństwo i młodość, a w wieku 18 lat opuścił miasto. Jest on bez wątpienia najsłynniejszym i najznamienitszym mieszkańcem tego sympatycznego grodu. Dlatego nie może dziwić fakt, że w Toruniu odnajdziecie sporą ilość miejsc związanych z astronomem. W mieście spędziliśmy w sumie intensywne 2,5 dnia, przemierzając dziarsko jego zakamarki i delektując się tutejszym klimatem. Jednak w konfrontacji z ilością atrakcji, które oferuje Toruń, wiemy, że wrócimy tutaj z kolejną wizytą. Jest to również świetne miasto na wizytę z najmłodszymi. Zapraszamy!
1.1. Pomnik Mikołaja Kopernika oraz Ratusz Staromiejski
Naszym pierwszym krokiem podczas wizyty w Toruniu był spacer na Rynek Staromiejski, ku południowo-wschodniemu narożnikowi Ratusza, tak, aby pokłonić się wielkiemu Mistrzowi i następnie wskoczyć do pobliskiej informacji turystycznej. Znajdziecie w niej garść sugestii, mapek oraz praktycznych porad. Informacja znajduje się tuż obok pomnika osiołka, w narożnym budynku, pod czujnym okiem zerkającego z cokołu Mikołaja, pod adresem Szeroka 43.
Wróćmy jeszcze na chwilę do pomnika astronoma, który jest jednym z najważniejszych symboli Torunia. Praktycznie każdy turysta wraca do domu ze wspólną fotografią z Mikołajem. Pomnik został odlany w berlińskiej pracowni znanego rzeźbiarza Fryderyka Tiecka i przystanął na toruńskim rynku w 1853 roku. Przyodziany w profesorską togę Kopernik dzierży w ręku astrolabium sferyczne, znane też jako sfera armilarna i kieruje palec drugiej ręki ku niebu. Spostrzegawcze oko dojrzy również delikatny wąs pod nosem Mistrza, co też nie zdarzało się za często na jego wizerunkach (a odkrycia dokonano dopiero podczas gruntownej renowacji pomnika w 2003 roku!).
Zwróćmy teraz uwagę na wykaligrafowany łaciński napis poniżej, który informuje nas, że oto stoi przed Wami „Mikołaj Kopernik Torunianin. Ruszył Ziemię, wstrzymał Słońce i Niebo”. Do naszych czasów zachował się tylko jeden starszy pomnik Kopernika, który znajduje się w Warszawie. Jeśli wpadniecie do Torunia w okresie świątecznym, wówczas ujrzycie głowę astronoma przyozdobioną mikołajową czapką.
Zapewne wielokrotnie będziecie przemykać przez toruński Rynek Staromiejski, jednak nie odkładajcie wizyty na ratuszowej wieży zbyt długo. Bilety możecie nabyć na ratuszowym dziedzińcu, a wejścia prowadzącego na wieżę szukajcie na zewnątrz budynku, nieopodal pomnika Kopernika. Wspinaczka nie trwa nazbyt długo, a do pokonania jest 175 stopni. Po drodze miniecie dwa dzwony z XVIII w. – godzinowy i kwadransowy. Zwieńczeniem wspinaczki na 40 metrowy taras będzie jedna z przyjemniejszych panoram na Stare Miasto w Toruniu. Ponadto w budynku Ratusza czeka na Was Muzeum Okręgowe, będące największym muzeum w Toruniu. Ekspozycje stałe poświęcone są głównie historii oraz sztuce dawnego Torunia.
1.2. Wizyta w Domu Mikołaja Kopernika
Kolejnym punktem na toruńskiej mapie związanym z astronomem była wizyta w kamienicy zwanej Domem Mikołaja Kopernika. Część historyków wskazuje, że to właśnie tutaj na świat przyszedł twórca teorii heliocentrycznej. Choć nie można wykluczyć, że stało się to przy Rynku Staromiejskim 36, gdzie Kopernikowie posiadali część domu. Dom Kopernika swój obecny wygląd otrzymał w XV wieku i podobnie, jak w innych miastach hanzeatyckich, pełnił rolę tzw. domu-składu (czyli łączył funkcje mieszkalne oraz magazynowe). Obecnie w środku odtworzony został dawny, średniowieczny układ wnętrz i ich wystrój. W Muzeum odnajdziecie również wystawę przedmiotów związanych z Kopernikiem, salę astronomiczną, poświęconą historii rodziny Kopernika, Toruniowi i wiele innych.
1.3. Bazylika katedralna w Toruniu
Naszym kolejnym krokiem na Szlaku Kopernikowskim była wizyta w toruńskiej Katedrze pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. To właśnie w tej gotyckiej świątyni w 1473 roku został ochrzczony Kopernik. Po około 100 latach po tym wydarzeniu zawieszono renesansowe epitafium wraz z portretem astronoma. W katedrze odnajdziecie kilkanaście renesansowych i barokowych ołtarzy, średniowieczny obraz przedstawiający Sąd Ostateczny oraz potężny dzwon Tuba Dei – Trąba Boża.
Waży on niebagatelne 7 ton i gdy zawieszono go na kościelnej wieży w 1500 roku, był największym dzwonem w tej części Europy. Obecnie bije on niezmiernie rzadko, ponieważ wibracje rozchodzące się od jego uderzeń są sporym zagrożeniem dla konstrukcji katedralnej wieży. Dzwon możecie ujrzeć wspinając się na punkt widokowy umieszczony na szczycie wieży kościoła (wejście tutaj jest już płatne). Świątynia, która powstała od XIII wieku, przez ponad dwa stulecia była największym kościołem w Toruniu i jedną z największych gotyckich świątyń w Polsce.
1.4. Wypiekanie pierników w Żywym Muzeum Piernika
Czym byłaby wizyta w Toruniu bez piernika? A najlepiej takiego, który zostanie przez Was własnoręcznie wypieczony! W Żywym Muzeum Piernika przy ul. Rabiańskiej 9 roznosi się przyjemna atmosfera oraz aromat przypraw korzennych. Spędziliśmy tutaj prawie 1,5 h wysłuchując opowieści o dawnych piernikowych dziejach, by w finale wędrówki przez piernikowy świat, własnoręcznie przygotować do wypieku słodycz. Jest to atrakcja, która z pewnością przypadnie do gustu zarówno domorosłym łasuchom, jak również tym najmłodszym. W sezonie warto zawczasu zarezerwować bilet, gdyż jest to jedna z najbardziej obleganych atrakcji w mieście. Posiada ona Złoty Certyfikat POT na Najlepszy Produkt Turystyczny. Rezerwacji możecie dokonać na stronie Muzeum Piernika.
1.5. Wizyta w Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy
Jeżeli przybyliście do Torunia z dziećmi, to koniecznie wybierzcie się do Młyna Wiedzy. Świetne miejsce dla całej rodziny, w którym odnajdziecie ogrom frajdy i inspiracji aż na 6 piętrach! Wierzymy, że z najmłodszymi można spędzić tutaj kilka godzin. Na wstępie odwiedzających wita 33 metrowe wahadło Foucaulta poruszające się nad podobizną Mikołaja Kopernika. Na kolejnych piętrach odnajdziecie sale poświęcone kosmosowi, model koryta Wisły, którym dziarsko płynie woda, czy też sale dedykowane iluzjom, czy też ścieżkę emocji.
1.6. Toruński Street Art. z Kopernikiem
Wędrując po Toruniu w poszukiwaniu śladów Mikołaja Kopernika trafialiśmy w przeróżne miejsca, często oddalone kawałek od Starego Miasta. W takich eskapadach przydaje się już rower albo samochód. W Toruniu odnajdziecie całkiem sporo murali, które naprawdę cieszą oczy. Część z nich powstała w ramach projektu Szlak Murali Patriotycznych upamiętniających setną rocznicę odzyskania niepodległości.
Pierwszy mural poniżej nawiązuje do obrazu „Traktat toruński” Mariana Jaroczyńskiego, w którym to wielki mistrz Ludwik von Erlichshausen przymierza się do złożenia podpisu na dokumencie, na mocy którego Toruń wraz z Prusami Królewskimi zostanie włączony do Królestwa Polskiego, a państwo krzyżackie przestawało istnieć w dotychczasowej formie. A wszystko to na tle układu słonecznego. Mural odnajdziecie przy ul. Fałata 54-58. Natomiast obraz możecie ujrzeć w Muzeum Okręgowym w Ratuszu Staromiejskim.
Drugim muralem, na który polowaliśmy, był mural „Jurij Gagarin nad Toruniem”. Znajduje się on na osiedlu Bielany, przy ulicy Gagarina 170. Co ważne, historia składa się z dwóch części (na zachodniej oraz wschodniej ścianie szczytowej jednego z najdłuższych bloków w Toruniu). Pierwszy z nich przedstawia pędzący ku Toruniowi statek kosmiczny Wostok 1 z Gagarinem na pokładzie oraz serię kamienic i odwróconego Kopernika. Drugi mural przestawia już Gagarina, który dzierży w ręku złotą gwiazdę zerwaną ze słynnej toruńskiej Kamienicy pod Gwiazdą i salutuje zerkającemu ze zdziwieniem ku niemu Kopernikowi. Niestety o istnieniu drugiego muralu dowidzieliśmy już po fakcie i mamy zdjęcie tylko tego pierwszego. Pomyśleć, że byliśmy tak blisko…
Ponadto szukajcie Kopernikowych murali Na Skarpie na budynku przy ulicy Szosa Lubicka 170 – tutaj odnajdziecie Mural „Mikołaj Kopernik pszczelarz” oraz na ścianie Specjalistycznego Szpitala Miejskiego – „Synteza nauk Kopernika” (ul. Batorego).
1.7. Wschody i zachody Słońca z widokiem na toruńską starówkę
Po drugiej stronie Wisły znajduje się platforma widokowa na Kępie Bazarowej. Rozpościera się z niej wyborny widok na toruńskie stare miasto. Wiślana panorama Torunia jest jednym z symboli grodu. W 2007 zajęła drugą lokatę w konkursie na siedem cudów Polski czasopisma „Moje Podróże” – dodatku do „Rzeczpospolitej”. Panoramam obejmuje stare miasto od Krzywej Wieży po Kościół garnizonowy św. Katarzyny. Na żywo prezentuje się imponująco. Mimo oddalenia od centrum, miejsce cieszy się całkiem sporą popularnością pośród turystów, jak i mieszkańców miasta. Z myślą o tych pierwszych przygotowano tablicę z opisami toruńskich budowli widniejących po drugiej stronie rzeki.
Wieść niesie, że wyjątkowo uroczo wygląda nocny Toruń pod plejadą gwiazd. Widok ten był inspiracją dla artystów już od XIV stulecia. Panorama umieszczana była też na licznych pamiątkowych monetach, np. z 1754 na medalu na 300-lecie wyzwolenia Torunia od Krzyżaków, czy z 1658 roku na medalu upamiętniającym wyzwolenie miasta okresu szwedzkiego „potopu”. Pamiętajcie, że z centrum miasta jest do przespacerowania około 2,5 km w jedną stronę, a do tego trzeba przeprawić się przez charakterystyczny most nad Wisłą. Dlatego też przyda się tutaj rower albo samochód.
2. Grudziądz na Szlaku Kopernikowskim
Mniej niż godzina podróży wygodną autostradą A1 dzieli wędrowców, aby dostać się z Torunia do wyjątkowego Grudziądza. Tutejsze błonia nadwiślańskie, ceglane spichlerze, jak również świetne Muzeum Handlu Wiślanego FLIS oraz kolorowe uliczki sprawiły, że wizytę w mieście położonym nad rześko płynącą Wisłą zapamiętamy na długo. Grudziądz nie bez kozery znalazł się na naszej trasie, ponieważ i tutaj pojawiał się przed nami Mikołaj Kopernik. Zapraszamy!
Mikołaj Kopernik był nie tylko astronomem, a przede wszystkim lekarzem, filozofem, tłumaczem i ekonomistą. To tu, w Grudziądzu, podczas sejmiku pruskiego w 1522 roku wygłosił po raz pierwszy założenia reformy monetarnej.
Dlaczego Grudziądz znalazł się na Szlaku Kopernikowskim? Zazwyczaj większość osób łączy Mikołaja z gwiazdami i z faktem, że zatrzymał Słonce a poruszył Ziemię. Jednak pamiętajmy, że Kopernikowi dużo bliżej było do ekonomii, ponieważ zawodowo zajmował się administrowaniem majątku kościelnego kapituły warmińskiej. To tutaj, na sejmiku Prus Królewskich w 1522 roku wygłosił słynny traktat „O szacunku monety”. Ponadto jest też dość prawdopodobne, że właśnie Kopernik pomógł w projekcie kanału Trynka, który miał za zadanie doprowadzić wodę do Grudziądza.
A na koniec smaczek, ponieważ wiele wskazuje na to, iż wielki Astronom zaprojektował również pompę ssąco-tłoczącą, która pracowała na wieży muru obronnego i zapewniała wodę w studniach miejskich. Wodociąg Kopernika, jak nazwano grudziądzką wieżyczkę wodociągową, uznano wówczas za cud techniki. Jest to również jeden z najstarszych systemów wodociągowych w Polsce. Co roku odbywają się w mieście Grudziądzkie Dni Kopernikowskie, a w 450 rocznicę pobytu astronoma w mieście, otwarto w nim planetarium.
2.1. Ławeczka Kopernika na grudziądzkim rynku
Podobnie jak w Toruniu, nasze pierwsze kroki kierujemy, aby przywitać się z Mikołajem. Również w Grudziądzu znajduje się jego pomnik, lecz jakże inny od tego toruńskiego. Można bowiem przysiąść się do Kopernika na ławeczce. Lecz nie o gwiazdach tutaj może być dysputa, a o bardziej przyziemnych rzeczach. W jednej ręce wielki Astronom trzyma sakiewkę z monetami, a palcem wskazującym drugiej ręki „stuka” w sporą księgę leżącą na jego kolanie. Napis na okładce głosi „De Aestimatione Monetae”. Co można tłumaczyć jako traktat „O monecie” czy też „O szacunku monety”. W traktacie tym Kopernik opisał prawa rządzące wartością monety i sformułował pięć podstawowych postulatów, wzywając do reformy monetarnej. Nieopodal, na jednej z kamienic znajduje się tablica upamiętniająca wygłoszenie przez Kopernika traktatu.
Pomnik wykonany z brązu został odsłonięty w 2015 roku. Po sąsiedzku, pod adresem Rynek 3/5 znajduje się informacja turystyczna w Grudziądzu. Niedaleko Placu Miłośników Astronomii – dosłownie rzut sakiewką od Rynku w Grudziądzu znajduje się nieco starszy i znacznie większy pomnik naszego wybitego naukowca. Wraz z postumentem pomnik ten ma ponad 6 metrów wysokości – głowa Mikołaja Kopernika została wykonana z brązu. Osadzona jest na granitowym postumencie. Przy Placu niebawem zakończone zostaną prace nad wielkim muralem poświęconym Kopernikowi.
2.2. Wieża Klimek oraz ruiny zamku krzyżackiego
Czas spojrzeć na Grudziądz z nieco innej perspektywy. Wieść niesie, że najlepszym punktem widokowym w okolicy będzie pobliska wieża Klimek, do której z niewielkiego rynku dotrzecie dosłownie po kilku minutach nieśpiesznego spaceru. Po drodze miniecie całkiem sympatyczny pomnik ułana z dziewczyną.
Na najwyższym wzniesieniu Grudziądza w latach 1260-99 zakon krzyżacki wzniósł zamek obronny. Istotnym elementem fortyfikacji była wolnostojąca wieża obronna Klimek. W czasie pokoju znajdowało się w niej więzienie. Krzyżacka warownia była wielokrotnie niszczona, a od 1781 roku pruski król Fryderyk II wydal rozkaz, aby zamek partiami rozbierać. Cegły z rozbiórki wykorzystano do budowy muru w Klasztorze Reformatów oraz do wzmocnienia cytadeli. Dzieła zniszczenia dokonali Niemcy wysadzając wieżę w ostatnim roku II wojny światowej. Na szczęście, w latach 2013-2014 obiekt poddano rewitalizacji i w efekcie czego wyeksponowano zamkowe mury oraz studnię. Odbudowano również wieżę Klimek wraz z charakterystycznym elementem zdobniczym jakim są pasy glazurowanej ciemnozielonej cegły.
Wspinaczka na szczyt dwudziestometrowej wieży zajmuje dosłownie chwilę. Wchodząc, zerknijcie na tablice informacyjne oraz ilustracje. Na górze czeka na Was bardzo sympatyczna panorama na Grudziądz oraz na dolinę Wisły. Wybornie urocze miejsce. Wejście na wieżę oraz na otoczenie ruin zamku jest bezpłatne, jednak pamiętajcie, że nie jest ona dostępna przez całą dobę. Od kwietnia do września można wskoczyć na jej szczyt od 9:00 do 20:00, w pozostałe miesiące odpowiednio krócej.
2.3. Muzeum Handlu Wiślanego FLIS
Naszym kolejnym punktem na mapie Grudziądza było rewelacyjne Muzeum Handlu Wiślanego FLIS, do którego dostaliśmy się spacerując ulicą Spichrzową. Już sama ulica zrobiła na nas niemałe wrażenie. A w muzeum było jeszcze piękniej! Co ciekawe, zostało ono tak zaprojektowane, że wchodzimy do niego z poziomu ulicy Spichrzowej i następnie schodzimy w dół przez kolejne piętra i wystawy. Na końcu okazuje się, że możemy wrócić windą z powrotem na górę lub wyjść na błonia nadwiślańskie i spojrzeć na spichlerze z zupełnie innej perspektywy. Zostały one zbudowane na skarpie i jeśli od strony miasta spichlerze mają do 4 kondygnacji, to od strony Wisły nawet do 9! Bardzo polecamy.
Muzeum znajduje się w dwóch połączonych ze sobą spichlerzach o numerach 33 oraz 35. Są to relatywnie nowe budynki, ponieważ wzniesiono je po pożarze w 1659 roku, który ogarnął cały Grudziądz na skutek odbijania miasta z rąk szwedzkich. W środku muzeum poznamy bliżej przebiegający przez Grudziądz szlak wiślany, w pryzmacie traktu handlowego. Spacer przez muzeum zaczynamy od działu archeologicznego, przez aspekty związane ze specyfiką wiślanej żeglugi, by następnie poprowadzić przez historię grudziądzkich spichlerzy oraz lokalnego przemysłu, który był związany ściśle ze zbożem. Całość niezmiernie interaktywna i ciekawa. Usłyszycie chociażby melodyjne pieśni flisaków. Fragment wystawy został poświęcony funkcji i co za tym idzie – reformie monetarnej Mikołaja Kopernika. Spędziliśmy tutaj wyjątkową godzinę i każdemu polecamy wizytę w muzeum.
2.4. Muzeum Historii Grudziądza
Tuż przy Bramie Wodnej znajduje się drugie muzeum, które odwiedziliśmy tego dnia. W środku, na czterech kondygnacjach spichlerza odnajdziecie sale wystawowe mówiące o losach Grudziądza od średniowiecza aż po 1939 rok. Ekspozycja ma układ chronologiczny, któremu zostały podporządkowane poszczególne sale. Poznacie zatem historię miasta pod panowaniem Krzyżaków oraz rozkwit Grudziądza po drugim pokoju toruńskim. Ciekawie prezentuje się chociażby duża makieta miasta. W muzeum znalazło się również miejsce dla opowieści o Koperniku.
2.5. Błonia Nadwiślańskie i spichlerze
Zejść na Błonia Nadwiślańskie możecie w zasadzie na dwa sposoby – albo przez Bramę Wodną albo schodkami przy pomniku Ułana z dziewczyną. Oba warianty są warte przetestowania i mają swój urok. Brama Wodna jest jedyną zachowaną bramą miejską w Grudziądzu (nieistniejące już bramy to: Toruńska, Boczna i Łasińska oraz Brama Zamkowa, która umożliwiała dojście z miasta do zamku). Została zbudowana na początku XIV wieku i wjeżdżano nią do miasta od strony ówczesnego placu portowego, czyli Błoni Nadwiślańskich. Została najpierw spalona 1659 roku i później drugi raz w 1945. Na szczęście po zakończeniu drugiej wojny światowej została gruntownie odrestaurowana. Obecnie należy do miejskiego Muzeum.
Błonia Nadwiślańskie ciągną się na prawym brzegu Wisły, wzdłuż spichlerzy. Odbywa się tutaj szereg imprez okolicznościowych. Osobiście trafiliśmy na wrześniowe Dni Twierdzy Grudziądz podczas których przeprowadzana jest inscenizacji bitwy z 1807 roku pomiędzy wojskami francusko-polskimi a pruskimi.
Zespół spichlerzy tworzy łącznie 26 budynków o ceglanych elewacjach, z przyporami. Spichlerze pełniły funkcje obronne, magazynowe, a od początku zeszłego stulecia także mieszkalne. Ich powstanie nieodzownie łączy się z rozwojem miasta jako ośrodka handlowo-rzemieślniczego. Pierwsze murowane spichlerze zaczęto budować w latach 40. XIV wieku. Za najstarsze uznaje się spichlerze o numerach 9 i 11 (są to budynki zlokalizowane najbliżej Bramy Wodnej i to w nich znajduje się Muzeum). Warto również zwrócić uwagę na dwa kolejne spichlerze, w których zachowały się fragmenty drewnianych rynien do zsypywania zboża. Z jednej strony eksportowano wysokiej jakości pszenicę oraz żyto, a importowano natomiast wyroby rzemieślnicze z Europy Zachodniej, przyprawy oraz sukna i wina.
Zespół grudziądzkich spichlerzy został w listopadzie 2017 roku wpisany na listę Pomników Historii przez Prezydenta RP. Przyjemny punkt widokowy na Grudziądz znajduje się po drugiej stronie Wisły. Na miejsce można dojechać samochodem. Na miejscu znajduje się niewielka piaszczysta „plaża”.
3. Zamek krzyżacki w Golubiu
Na Szlaku Kopernikowskim znajduje się również zamek krzyżacki w miejscowości Golub-Dobrzyń. Od dawna marzyła nam się wizyta w tym miejscu, dlatego z tym większą radością pognaliśmy ku przygodzie. Nim przejdziemy do zamku, wspomnimy jedynie, że formalnie miasto powstało z połączenia dwóch miast leżących po przeciwnych brzegach Drwęcy – Golubia i Dobrzynia nad Drwęcą. Miało to miejsce 15 maja 1951 (choć de facto nastąpiło to już dekadę wcześniej). Przez wieki rzeka była granicą pomiędzy Polską, a zakonem krzyżackim oraz w późniejszym czasie rozdzielała ziemie zaboru pruskiego od rosyjskiego.
Na miejsce powstania murowanego zamku wybrano górujące nad miastem wzgórze. To tutaj wcześniej znajdowały się drewniane umocnienia strzegące przeprawy przez rzekę. Inicjatorem prac był komtur Konrad von Sack w okolicach 1300 roku. Finalnie, po kilku dekadach, powstał tutaj czteroskrzydłowy zamek krzyżacki. Bardzo szybko warownia przeszła swój chrzest bojowy, gdyż zamek próbował trzykrotnie zdobyć Władysław Łokietek. Z czasem konstrukcja została wzbogacona o gdanisko ustępowe wsparte na arkadzie i dwie cylindryczne baszty wieżowe.
Gdy w 1611 roku Anna Wazówna otrzymała od swojego brata, króla Zygmunt III Wazy, starostwo golubskie, dawna twierdza krzyżacka zyskała rangę letniej rezydencji królewny. Zamek przebudowano, przeistaczając go w renesansowy pałac i pozbawiając go elementów obronnych. Dodano m. in. późnorenesansowe attyki, zmieniono kształt okien, a na narożnikach umieszczono niewielkie wieżyczki. Niestety od czasów rozbiorów notowano się powolny upadek zamku (zniszczeniu ulegało chociażby skrzydło północne oraz część południowego).
Na szczęście po II wojnie światowej, Zamek Golubski został odbudowany. W środku znajdziecie sale muzealne, hotel oraz restaurację. Całość dość kameralna ze skromnym wyposażeniem, jednak czar gotycko-renesansowej rezydencji jest niepodważalny. Dodajmy, że to właśnie tutaj odbyła się jedna z pierwszych w Polsce rekonstrukcji historycznych. Znajdziecie tutaj także liczne eksponaty wykorzystywane w filmie „Potop” Jerzego Hoffmana, np. kmicicowa kolubryna, czyli ogromna armata.
4. Brodnica na Szlaku Kopernikowskim
Również nad rzeką Drwęcą, u bram Pojezierza Brodnickiego, znajduje się nasz kolejny przystanek, czyli królewskie miasto Brodnica. Jest to najbardziej wysunięte na wschód miasto na kujawsko-pomorskim odcinku Szlaku Kopernikowskiego. Symbolem Brodnicy jest wysoka, 50 metrowa krzyżacka wieża, będąca pozostałością po zamku, którego budowę najprawdopodobniej rozpoczęto w 1305 roku. Natomiast schyłek warowni datuje się na rok 1785, gdy Prusacy nakazali rozbiórkę zamku oraz murów obronnych miasta. Interwencja króla Fryderyka Wilhelma IV sprawiła, że z zamku pozostała wieża oraz fundamenty. Obecnie można wdrapać się na górę, a w zamkowych piwnicach odwiedzić muzealne sale.
Z miastem silnie związana jest królewna Anna Wazówna, która głównie z powodu swojego protestanckiego wyznania musiała opuścić dwór królewski w Krakowie. Trafiła na tutejsze ziemie, gdzie objęła brodnickie starostwo i mieszkała tu do swojej śmierci w 1625 roku. Stąd sąsiadujący z zamkiem Pałac Anny Wazówny, park jej imienia oraz pobliski mural. Z czasów pamiętających Mikołaja Kopernika pochodzi Brama Chełmińska (Kamienna). Stanowiła element średniowiecznych obwarowań miejskich, a w której obecnie znajduje się oddział Muzeum. W Brodnicy przy I Liceum Ogólnokształcącym znajdziecie ponadto Astrobazę Kopernik. My odwiedziliśmy podobny obiekt w Dobrzyniu nad Wisłą.
5. Astrobaza, gdzie możesz zachwycić się gwiazdami, tak, jak Mikołaj Kopernik
Astrobazy w województwie kujawsko – pomorskim to lokalne centra popularyzacji astronomii. To jedyne takie miejsce w Polsce, a nawet w Europie z tak dużym zagęszczeniem w pełni wyposażonych obserwatorów astronomicznych. W ramach projektu powstało 14 obiektów. Prowadzone są najczęściej przez pasjonatów astronomii, często będących nauczycielami. Oprócz rozwijania wśród uczniów miłości do ciał niebieskich, niektóre astrobazy biorą udział w międzynarodowych projektach liczenia gwiazd. Oprócz tego, wychodzą z astronomią poza szkolne mury, organizując pikniki, nocne obserwacje gwiazd i planet, gry terenowe oraz wiele innych atrakcji dla całych rodzin.
Astrobazy w województwie kujawsko – pomorskim:
Dobrzyń nad Wisłą – serdecznie dziękujemy Łukaszowi, opiekunowi tej astrobazy, za poświęcony czas, wprowadzenie, opowieści i wspólne oswajanie teleskopów 😍 Radziejów, Jabłonowo Pomorskie, Brodnica, Żnin, Inowrocław, Gniewkowo, Golub-Dobrzyń, Gostycyn, Rypin, Unisław, Kruszwica, Świecie, Zławieś Wielka
6. Włocławek na Szlaku Kopernikowskim
Włocławek jest jednym z najstarszych polskich miast. Nasza wizyta była związana z koncepcją, wedle której Mikołaj Kopernik mógł być uczniem przy tutejszej szkole katedralnej. Jest to teza podważana, ale wciąż możliwa. Oprócz miejsc wspomnianych poniżej warto pamiętać, że we Włocławku znajduje się tama na Wiśle. Dzięki niej stworzono największe pod względem powierzchni jezioro zaporowe w Polsce (ma nieco ponad 70 km2).
6.1. Katedra we Włocławku
Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP we Włocławku została wzniesiona w stylu gotyckim i może pochwalić się najstarszymi w Polsce witrażami z połowy XIV wieku. To, co łączy świątynię z Kopernikiem to zegar słoneczny umieszczony na jej zewnętrznych murach. Istnieje teza, wedle której Mikołaj był jego współautorem. Świątynia robi dość spore wrażenie i zdecydowanie warto wejść do środka. Od 1973 roku Włocławek należy do Federacji Miast Kopernikowskich, o czym pośrednio przypomina pomnik astronoma nieopodal świątyni.
6.2. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej
We Włocławku odwiedziliśmy dwa muzea. W Muzeum Historii Włocławka odnajdziecie wystawę opisującą dzieje Włocławka oraz regionu od pradziejów aż do końca lat 80-tych zeszłego stulecia. W tutejszych wnętrzach kamienicy przy ulicy Szpichlernej 19 odnajdziecie w układzie chronologicznym aż dziewięć tematycznych przestrzeni ekspozycyjnych. Natomiast w drugim muzeum, zlokalizowanym już przy ulicy ul. Słowackiego 1a, mieliśmy przyjemność zobaczyć wystawę „Fajans włocławski”. Warto tutaj wspomnieć, że przez blisko 120 lat w mieście produkowano fajans, czyli rodzaj ceramiki, wytwarzanej z zanieczyszczonego kaolinu. Na wystawie odnajdziecie 432 wyroby pochodzące z dawnych włocławskich fabryk. Na szczególną uwagę zwraca możliwość ujrzenia wszystkich technik zdobienia fajansu – od szablonu, przez kalkę ceramiczną, zdobienia wypukłe, naciekowe oraz ręczne malowanie.
Mapa miejsc na Szlaku Kopernikowskim
w woj. kujawsko-pomorskim, które odwiedziliśmy
Artykuł powstał w ramach współpracy z Warmińsko – Mazurską Regionalną Organizacją Turystyczną.
