Co warto zobaczyć w Krainie Wygasłych Wulkanów?
– Kraina Wygasłych Wulkanów znajduje się na Dolnym Śląsku
– najwyższym wzniesieniem Krainy Wygasłych Wulkanów jest Ostrzyca
– świetnie prezentuje się również Zamek Grodziec
– atrakcje zajmą Wam tutaj na mocno przedłużony weekend
Kraina Wygasłych Wulkanów to sielankowy, sudecki zakamarek, gdzie w wulkanicznych skałach zastygło nawet 500 mln lat historii. Tyle lat bowiem liczą sobie najstarsze polskie wulkany. Ten sielankowy region wciąż pozostaje nieodkryty przez masową turystykę. A przecież w niepozornych na pierwszy rzut oka Górach Kaczawskich skrywa się ogrom urzekających miejsc. Mamy tu przepiękne zamki, imponujące słupy bazaltowe i piękne punkty widokowe. A na deser można wybrać się w poszukiwaniu agatów. To gratka nie tylko dla geologów. Zapraszamy zatem na spacer przez najciekawsze atrakcje Krainy Wygasłych Wulkanów!
Gdzie znajduje się Kraina Wygasłych Wulkanów?
Kraina Wygasłych Wulkanów rozpościera się na Dolnym Śląsku, w zachodniej części Sudetów. Obejmuje ona obszar Gór Kaczawskich oraz Pogórza Kaczawskiego. Jeśli spojrzycie na mapę, to można śmiało wyrysować figurę pomiędzy Legnicą, Jaworem. Bolkowem, Wleniem oraz Złotoryją. Całkiem spory obszar o powierzchni 1300 km2. I to tutaj właśnie jest Kraina Wygasłych Wulkanów. Z Wrocławia dotrzecie na miejsce po 1,5 h podróży. Natomiast szczęśliwcy, którzy spędzają urlop w okolicach Jeleniej Góry (np. Karpacz lub Szklarska Poręba) będą potrzebowali godzinę. Drogi są tutaj kręte, wąskie oraz o niezbyt gładkiej nawierzchni. Ale to nie znaczy, że nie jest tutaj pięknie. I mimo, że odległości na mapie pomiędzy poszczególnymi atrakcjami Krainy Wygasłych Wulkanów nie są duże, to podróż będzie względnie czasochłonna.
Kraina Wygasłych Wulkanów – mapa atrakcji
Atrakcje w Krainie Wygasłych Wulkanów na Dolnym Śląsku
Planując zwiedzanie Krainy Wygasłych Wulkanów, warto zarezerwować sobie przynajmniej kilka dni. Odnajdziecie tutaj piękne zamki, niezłe punkty widokowe oraz kojącą naturę. Zapachu wulkanicznej siarki nie uświadczyliśmy 😀 Paradoksalnie, przez Krainę Wygasłych Wulkanów sami przemykaliśmy wielokrotnie, pędząc ku Górom Olbrzymim, jak to zwane są Karkonosze. Aż pewnego dnia, chcąc uciec od karkonoskich tłumów, trafiliśmy właśnie tutaj. Spodobało się nam tak bardzo, że region położony nieco ponad Jelenią Górą odwiedziliśmy już trzykrotnie. Jest cicho, przytulnie i czarownie. Ktoś może nam zarzucić, że górskie panoramy w Krainie Wygasłych Wulkanów nie są tak spektakularne, jak te znane nam z Rudaw Janowickich, Karkonoszy lub Gór Izerskich, jednak dają dużo spokoju i uśmiechu. A do tego Ostrzyca, zwana śląską Fujijamą, czy też Zamek Grodziec, to klasyka sama w sobie <3
1. Okole – platforma widokowa w Krainie Wygasłych Wulkanów
Jednym z najwyższych szczytów w całych Górach Kaczawskich jest Okole, będące kulminacją Grzbietu Północnego. Wznosi się ono na wysokość 714 metrów. Samochód możecie zostawić na bezpłatnym parkingu, skąd na szczyt traficie po trzech kwadransach, maszerując wraz z żółtymi szlakówkami. Jeśli kolekcjonujecie Koronę Kaczawską, to tym bardziej czeka Was wizyta na Okolu. Na szczycie znajduje się niewielka platforma widokowa, która oferuje przyjemny widok w kierunku południowym, w stronę Karkonoszy. Wyjątkowo ciekawie musi się ona prezentować wiosenna porą, gdy na tle ośnieżonych karkonoskich wierchów odcinać będą się zielone wzgórza Krainy Wygasłych Wulkanów. W masywie Okola przygotowano cieszące się coraz większa popularnością Kaczawskie Single Tracki, czyli specjalne ścieżki rowerowe.
2. Kamienna wieża widokowa w Podgórkach
W środkowej części Gór Kaczawskich, pomiędzy szczytem Okole a Skopcem, znajduje się niewielka wieś Podgórki. To w niej trafiliśmy na intrygującą, kamienną wieżę. Jest ona pozostałością cmentarnego kościoła z początku XVI wieku i do dziś zachowała się wraz z częścią prezbiterium oraz kryptą grobową rodziny von Zeidlitz. Obecnie na zewnętrznej stronie wieży widoczne są dwie całopostaciowe płyty nagrobkowe z początku XVII w. Widnieją na nich Georg Heinrich von Zedlitz oraz jego małżonka Hedwiga. Niestety, podczas naszej wizyty wieża była zamknięta na cztery spusty. Brakowało również tabliczki czy kartki z informacją, gdzie można odnaleźć klucz. Mimo, że wieś Podgórki znajduje się w dolinie Świerzawy, a widoki z samej wieży zapewne nie są imponujące, to i tak żałujemy że nie udało się wdrapać na szczyt. Może Wy będziecie mieć więcej szczęścia. Nieopodal miejscowości znajduje się Jaskinia Walońska, zwana też Jaskinią w Podgórkach.
3. Nek wulkaniczny, czyli Ostrzyca w Krainie Wygasłych Wulkanów
Najwyższym wzniesieniem Pogórza Kaczawskiego jest Ostrzyca mająca 501 metrów wysokości. Wznosi się ona w centralnym punkcie Krainy Wygasłych Wulkanów, nieopodal wsi Proboszczów, przez co czasami błędnie jest nazywana Ostrzycą Proboszczowicką. Jeśli spacerowaliście po Karkonoszach lub też Górach Izerskich i głowiliście się, co to za „wulkan” na horyzoncie, to była właśnie Ostrzyca. Jej charakterystyczna sylwetka jest łatwo rozpoznawalna na tle relatywnie płaskiego sąsiedztwa. W związku z tym, Ostrzyca jest często nazywana Śląska Fujiyamą. Choć tutaj warto mieć świadomość, że japońska góra Fudżi jest wygasłym wulkanem, natomiast Ostrzyca, nekiem wulkanicznym, czyli fragmentem dawnego komina wulkanicznego. Jeśli wierzyć Justyśce, to jest ona reliktem aktywności wulkanicznej z okresu kenozoiku.
Szlak na najwyższe wzniesienie Pogórza Kaczawskiego wiedzie głównie lasem i warto sobie zarezerwować na wędrówkę około 40 minut w jedną stronę. Podczas finałowej wspinaczki trasa prowadzi po skalnych stopniach, których jest tutaj podobno 445. Ostrzyca wznosi się ponad 200 metrów nad otaczającą ją Kotlinę Proboszczowską, co powinno zapewnić przyjemną panoramę. Czy tak jest, tego nie wiemy, ponieważ podziwialiśmy widoki w chmurach. Dlatego też na Ostrzycę będziemy musieli powrócić. Piękno Śląskiej Fujiyamy chronione jest w ramach utworzonego w latach 60-tych rezerwatu Ostrzyca Proboszczowicka, w którym przede wszystkim chronione jest bazaltowe „gołoborze” i porastająca je roślinność naskalna. I nie dziwi fakt, że Ostrzyca jest symbolem Krainy Wygasłych Wulkanów. Góra ma też swoje miejsce w Koronie Sudetów Polskich.
4. Przepiękny romański kościół w Świerzawie
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie jest jednym z najstarszych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Świątynia powstała w XIII wieku i do dziś przetrwała w prawie niezmienionym i dobrym stanie, co jest sporym ewenementem. Początkowo kościół w Świerzawie pełnił rolę kościoła parafialnego, później filialnego, a na końcu cmentarnego. Przez jeden wiek był nawet kościołem ewangelickim. Natomiast dziś pełni już tylko rolę muzealną oraz wystawienniczą. Wejście do świerzawskiej świątyni jest płatne (5 pln w 2023 roku). I naszym zdaniem warto wysupłać kilka złotych. Bo to, co najpiękniejsze, czeka na nas w środku.
Klimat kościoła jest niezaprzeczalny. Tworzy go surowość, gra świateł, jak również średniowieczne polichromie i płaskorzeźby. Część malowideł pochodzi z XIII wieku i przedstawia dość zaskakująco jak na kościół, chociażby bociana, żyrafę, czy też ryby. Młodsze malowidła obrazują sceny z życia św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz postać św. Krzysztofa. Kościół w Świerzawie znajduje się na Kaczawskim Szlaku Średniowiecznych Polichromii. Przed wizytą warto sprawdzić godziny otwarcia.
5. Organy Wielisławskie i szczyt Wielisławka
Organy Wielisławskie uważamy za jedno z ciekawszych miejsc na mapie atrakcji Krainy Wygasłych Wulkanów. Znajdują się one nieopodal Świerzawy, na zboczu wzniesienia Wielisławka, na Pogórzu Kaczawskim. Odnajdziecie tutaj imponujące odsłonięcie ryolitów. Co ciekawe, przybrały one strukturę słupową, co jest dość unikatowe dla wulkanicznych skał kwaśnych, jakimi są właśnie ryolity. Taki cios słupowy jest cechą charakterystyczną dla skał zasadowych, jakimi są bazalty. Cztero- lub pięciokątne słupy mają średnicę około 30 cm. Powstały w trakcie stygnięcia magmy w kominie wulkanicznym, hen, hen dawno temu, w dolnym permie, 300 milionów lat temu.
Pod same Organy Wielisławskie możecie dojechać, wąską, leśną drogą (dosłownie 5 min od głównej arterii). Zwiedzanie zajmie Wam dosłownie kilka minut. A urok okolicy dopełnia leniwie sunąca obok rzeka Kaczawa. Jeśli dacie się skusić i pognacie spod Organów Wielisławskich za ścieżką przyrodniczo-geologiczną “Wokół Wielisławki”, to dotrzecie jak łatwo się domyślić, na szczyt Wielisławki (375 m n.p.m.). Niewielka pętla z parkingu zajmie Wam godzinę.
6. Wieża widokowa na górze Zawodna (m. Gozdno)
W Krainie Wygasłych Wulkanów odnajdziecie kilka wież oraz punktów widokowych. Jedną z nich jest drewniana konstrukcja na terenie miejscowości Gozdno, która powstała na zalesionym szczycie Zawodna. Szczyt ma 445 metrów wysokości, natomiast wieża dorzuca dodatkowe 20 metrów. Z uwagi, że wieża w Gozdno znajduje się w środkowej części Pogórza Kaczawskiego, możemy z niej dostrzec całkiem sporo. Jest zatem Ostrzyca, Zamek Grodziec, Czartowska Skała, czy też Wilkołak – najważniejsze atrakcje Krainy Wygasłych Wulkanów. A jeśli dopisze Wam aura i przejrzystość powietrza, to na horyzoncie uśmiechną się do Was Karkonosze. Czas dojścia z parkingu na wieżę to kwestia 20 minutowego spaceru, podczas którego pokonacie około 800 metrów.
7. Czartowska Skała – świetny punkt widokowy na Krainę Wygasłych Wulkanów
Trzeba przyznać, że wycieczka na Czartowską Skałę jest lekka, łatwa i przyjemna. Cała wędrówka powinna zająć Wam niespełna godzinkę. To niewielkie powulkaniczne wzniesienie zbudowane z bazaltów, odnajdziecie w zachodniej części Parku Krajobrazowego Chełmy, na Pogórzu Kaczawskim, kilka kilometrów na zachód od Myśliborza. Jeśli spojrzeć w metrykę, to Czartowska Skała, która ma raptem 463 metry wysokości, niespecjalnie wyróżnia się na tle innych miejsc w Krainie Wygasłych Wulkanów. Zresztą sami z pewną dozą niepewności wybraliśmy się na ten szlak.
Jednak decyzja okazała się być strzałem w przysłowiową 10! Zarówno sama Czartowska Skała jak również widoki rozpościerające się z jej wierzchołka są godne polecenia. To jedno z najbardziej charakterystycznych powulkanicznych wzniesień w Krainie Wygasłych Wulkanów. Na miejscu zobaczycie kolejne bazaltowe, regularne i niemalże pionowe słupy. Podobnie jak Ostrzyca, tak i Czartowska Skała jest przykładem neku. Została ona uznana za pomnik przyrody nieożywionej 1991 roku. Przemyka tędy pieszy Szlak Wygasłych Wulkanów. Gorąco polecamy.
8. Organy Myśliborskie na wzgórzu Rataj
Organy Myśliborskie odnajdziecie we wschodniej części Pogórza Kaczawskiego, kilometr od wsi Myślibórz, na terenie Parku Krajobrazowego Chełmy. Wieść niesie, że to tutaj znajduje się jedno z ciekawszych odsłonięć na terenie Krainy Wygasłych Wulkanów, choć mamy ku temu pewne wątpliwości. Najbardziej atrakcyjna jest ściana pionowych kolumn bazaltowych, która sięga 20 metrów. Co ciekawe, w średniowieczu, na szczycie Rataja, stała niewielka strażnica, po której do dnia dzisiejszego nie przetrwały praktycznie żadne ślady. Na całość wycieczki na Organy Myśliborskie warto zarezerwować sobie około godziny. Jednak jeśli macie ograniczony czas i do wyboru tylko Organy Myśliborskie albo Organy Wielisławskie, to bez zastanowienia wybralibyśmy te drugie. Naszym zdaniem Organy Wielisławskie są po prostu ciekawsze oraz położone bardziej na wyciągnięcie ręki.
9. Wilkołak oraz rezerwat geologiczny “Wilcza Góra”
Dosłownie za rogatkami Złotoryi, w północnej części Pogórza Kaczawskiego, odnajdziecie miejsce, które jest obowiązkowym podczas eksploracji Krainy Wygasłych Wulkanów. Mowa tutaj o bazaltowym szczycie Wilkołak, wnoszącym się na wysokość 367 m n.p.m. Wilkołak jest pozostałością wulkanu, który był aktywny kilkanaście milionów lat temu. I podobnie jak wcześniej wspomniane atrakcje Krainy Wygasłych Wulkanów – Ostrzyca i Czartowska Skała, tak i Wilkołak jest nekiem, czyli fragmentem dawnego komina wulkanicznego. Niestety wzniesienie zostało znacząco zmienione przez człowieka w wyniku działalności tutejszego kamieniołomu na początku zeszłego stulecia.
Materiał z kopalni został wykorzystywany chociażby do budowy Pałacu Kultury i Nauki, czy też warszawskiego metra. Jednakże eksploatacja złoża doprowadziła do zniszczenia znacznego fragmentu góry (mówi się nawet o około 40%). Obecnie wierzchołek Wilkołaka jest otoczony wyrobiskami z trzech stron. Na szczęście na naszego oka, kopalnia już nie funkcjonuje, a sam Wilkołak uzyskał schronienie w ramach utworzonego tutaj rezerwatu przyrody Wilcza Góra. Został on utworzony w 1959 roku w celu ochrony oryginalnego układu słupów bazaltowych Trudno sobie dziś wyobrazić, ale w okresie niemieckiego władania okolicą, na szczycie góry znajdowało się lądowisko dla szybowców.
10. Zamek Grodziec w Krainie Wygasłych Wulkanów
Naszym zdaniem Zamek Grodziec jest najbardziej czarownym miejscem w Krainie Wygasłych Wulkanów. Ilekroć trafiamy w jego skromne progi, to za każdym razem uśmiechamy się szeroko. Warownia została wzniesiona na bazaltowym wzgórzu mającym 389 metry wysokości. Jak łatwo odgadnąć, zarówno zamek, jak i wzgórze, mają tożsamą nazwę. Najstarsza pisemna wzmianka o zamku Grodziec pochodzi z zamierzchłych czasów, z 1155 roku. Czas nie był łaskawy dla warowni. Przez wieki był oblegany, niszczony, plądrowany i palony. Na szczęście na początku XIX wieku warownia trafiła w ręce hrabiego Hansa Heinricha von Hochberg, który przekształcił zamek do celów turystycznych. Wieść niesie, że mógł to być pierwszy taki obiekt w Europie. Zamek Grodziec jest jednym z większych powierzchniowo sudeckich zamków, znajduje się na północnych rubieżach Pogórza Kaczawskiego. Przyjedźcie tutaj koniecznie!
11. Złotoryja, czyli najstarsze polskie miasto
Złotoryja rozsiadła się wygodnie na Pogórzu Kaczawskim, w dolinie rzeki Kaczawy. Początkowo mieszkali tutaj przedstawiciele plemienia Trzebowian, jednak pod koniec XII wieku przybyli i osiedlili się tutaj niemieccy górnicy. Poszukiwali oni złota, stąd też wzięły się późniejsze nazwy miasta – Aurum, Goldberg, czy też Złota Góra. W roku 1211 książę Henryk I Brodaty nadał osadzie prawa miejskie na prawie magdeburskim, dzięki czemu dziś Złotoryja może pochwalić się statusem najstarszego miasta w Polsce. Możecie tu zobaczyć spore fragmenty murów obronnych, które powstały w calu ochrony grodu przed atakami husytów. Odwiedzicie też Basztę Kowalską i całkiem przyjemne Stare Miasto.
12. Kościół Pokoju w Jaworze
Zwiedzając Krainę Wygasłych Wulkanów nie można zapomnieć o Kościele Pokoju w Jaworze. Ten przepiękny, drewniany kościół ewangelicki powstał na mocy porozumień pokoju westfalskiego, który zakończył wojnę trzydziestoletnią w 1648 roku. Pokój dał pewne, ale ograniczone prawa ludności wyznania protestanckiego żyjącej na ziemiach zależnych od katolickiego cesarza Habsburga. A budowa kościoła była możliwa jedynie z wykorzystaniem materiałów nietrwałych, jak drewno, słoma oraz glina. Zdecydowanie polecamy nie ograniczać się jedynie do zwiedzania świątyni z zewnątrz, ponieważ w środku czeka na Was przepiękne barokowe wyposażenie. Wejście jest płatne. Kościół Pokoju w Jaworze, wraz z Kościołem Pokoju w Świdnicy został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2001 roku.
13. Ruiny zamku Wleń (Lenno)
Jeśli poświecicie mniej niż dwa kwadranse podróży samochodem z Jeleniej Góry na północ, to dotrzecie do ruin zamku Wleń. Warownia została zbudowana na dominującej nad doliną Bobru – Górze Zamkowej. Zamek Wleń powstał w drugiej połowie XII wieku. Niektóre źródła podają, że jest to najstarszy murowany zamek na terenie naszego kraju. Wejście na teren jest płatne i pozwala wdrapać się na wysoką na 12 metrów wieżę. Rozpościera się z niej przyjemna panorama na okolicę.
14. Góra Szybowcowa ze świetną panoramą na Jelenią Górę
W Grzbiecie Małym Gór Kaczawskich, rzut beretem od Jeleniej Góry, znajduje się Szybowcowa Góra (561 m n.p.m.). Oferuje ona wyborną panoramę na miasto oraz wspinające się za jelenim grodem, Karkonosze. Korzystając ze znakomitych warunków jakie oferuje szczyt, już w 1924 roku powstał tutaj ośrodek szkolenia szybowcowego, będący drugim takim centrum w Europie. Wybór miejsca nie był przypadkowy, ponieważ wieją tutaj silne wiatry fenowe, które pozwalają wzbić się nawet na wysokość do 10 km! Szybowisko nad Jeżowem Sudeckim jest o tyle nietypowym miejscem, gdyż szybowce zjeżdżają z górki w dół, nabierając odpowiedniej prędkości. Na miejsce możecie dotrzeć pieszo, jak również wyjechać na sam szczyt samochodem. Wiele osób wybiera się tutaj na spokojny spacer lub aby podziwiać zachody słońca.
15. Szlak Wygasłych Wulkanów
Znakowany na żółto długodystansowy Szlak Wygasłych Wulkanów prowadzi ze Złotoryi do Legnickiego Pola przez zakamarki Pogórza Kaczawskiego. Przemyka przez Park Krajobrazowy Chełmy, zagląda do Wąwozu Myśliborskiego, na Czartowską Skałę, melduje się w rezerwacie geologicznym Organy Wielisławskie, sięga też po samą Ostrzycę. Ostatnim akordem jest rynek w Złotoryi. Szlak Wygasłych Wulkanów liczy sobie około stu kilometrów.
16. Poszukiwanie agatów w Krainie Wygasłych Wulkanów
Jedną ze sporych atrakcji podczas eksploracji Krainy Wygasłych Wulkanów jest wycieczka z przewodnikiem w poszukiwaniu prawdziwych skarbów, jakim są tutejsze półszlachetne agaty. Jest szansa, że oprócz nich, uda Wam się również upolować ametysty, malachity, czy też kalcyty. Największe oraz najbogatsze złoża agatów w Polsce występują na Dolnym Śląsku, na Pogórzu Kaczawskim i Izerskim. Dlatego tez można śmiało rzec, że agaty są prawdziwym symbolem Pogórza Kaczawskiego. Można ich szukać chociażby w nieczynnym kamieniołomie w Lubiechowej.
17. Skopiec, królewicz Gór Kaczawskich
Jeżeli jesteśmy już w Krainie Wygasłych Wulkanów, to grzechem byłoby nie wspomnieć o wpisanym do Korony Gór Polski Skopcu. Wznosi się on na 720,7 m n.p.m. Żeby było ciekawiej, nie jest to najwyższy szczyt Gór Kaczawskich, nie jest nawet drugim z kolei. Mimo, że dawniej uważano go za tutejszego lidera, to najnowsze pomiary wskazały, że wyższe są Okole i Folwarczna. Warto jest wybrać się na ekstremalnie krótki szlak na Skopiec. Największą atrakcją jest hipnotyzująca panorama z Przełęczy Komarnickiej oraz przyszlakowa instalacja artystyczno – turystyczna. A jaka? Przekonajcie się sami 😊
Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!
Drogi Czytelniku,
Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂
