Wyjątkowe górskie jeziora w Karkonoszach
Niemalże w samym sercu polskiej części Karkonoszy odnajdziemy dwa kotły polodowcowe. To klejnoty w tutejszej koronie, które z łatwością skradną serca górskich wędrowców. Wszystko za sprawą czarownej panoramy oraz dwóch górskich jezior, które skrywają się w czeluściach kotłów – Małego Stawu oraz Wielkiego Stawu. Całość okraszona skalisto trawiastymi zboczami, które nadają Karkonoszom pięknego wysokogórskiego charakteru. Nic zatem dziwnego, że oba cieszą się sporą popularnością wśród turystów, którzy pragną przejrzeć się w toni i zerknąć na czarującą okolicę.
Gdzie znajdziemy Mały Staw? A gdzie Wielki?
Mały Staw odnajdziemy w środkowej części Karkonoszy, pomiędzy Równią pod Śnieżką oraz szczytem Smogorni. Staw zawdzięcza swoją genezę potężnym lodowcom, które buszowały po Karkonoszach i rzeźbiły brutalnie ich krajobraz. A przynajmniej taką laurkę wystawiają szanowani geolodzy. Nasze jezioro, czyli Mały Staw wypełnia imponujący polodowcowy kocioł, do dna którego opadają wysokie na 200 metrów zbocza. Suną one wprost do tafli jeziora, nad którym, na wysokości 1195 metrów nad poziomem morza, zostało wybudowane jedno z najbardziej klimatycznych i znanych pośród turystycznej braci schronisko, czyli Samotnia.
Natomiast Wielki Staw położony jest dosłownie o rzut moreną na zachód. Znajduje się na północno-wschodnim zboczu Smogorni. Gdy królowały tutaj lodowce, to jęzor wypływający z Kotła Małego Stawu łączył się z tym wypływającym z Kotła Wielkiego Stawu i razem sunęły dalej. Największy zasięg lodowca w tamtych mroźnych czasach wynosił 3,5 km. Stąd też wspólna dla obu lodowców część moren, które zostały wykształcone w starszych etapach zlodowacenia. Co warte odnotowania, Wielki Staw jest największym polodowcowym jeziorem cyrkowym Karkonoszy.
Mały Staw w Karkonoszach
Jak przystało na jezioro cyrkowe, Mały Staw ma dość niewielką powierzchnię, strome brzegi oraz owalny kształt, jednakże nie jest przesadnie głęboki. Do dna mamy tutaj średnio 3,45 metra, a w najgłębszym miejscu narzędzia pomiarowe wskazują 7,3 metra. Ucinając wszelkie plotki i wątpliwości, możemy śmiało powiedzieć, że woda w jeziorze nie jest wodą roztopową z lodowca, ponieważ ta już dawno uległa wymianie. Szczególnie że jezioro jest przepływowe (to oznacza, że posiada ciek odprowadzający nadmiar wody ze zbiornika). Przemyka przez nie potok Łomnica, który w przeszłości przysparzał mieszkańcom Karpacza wielu utrapień. Z jednej strony potok zbiera wody z doliny charakteryzującej się stromymi zboczami, a następnie toczy je niczym na złamanie karku w kierunku miasta. Bywało to szczególnie niebezpieczne po ulewnych deszczach. I trzeba przyznać, że Łomnica kilkukrotnie dosłownie zdewastowała okolicę. Z tego względu powstała w mieście Karpacz zapora przeciwrumoszową (Dziki Wodospad) oraz Zapora na Łomnicy (możemy ją zobaczyć w drodze na Karpatkę).
Wróćmy jednak do Małego Stawu, który jest drugim co do wielkości jeziorem w Karkonoszach. Długość linii brzegowej wynosi 756 metrów i zajmuje on powierzchnię 2,9 ha. Nie jest szalona wielkość, ale na podium już wystarczy. Przez znaczą część roku Mały Staw skuwa lodowa pokrywa, a latem temperatura wody osiąga maksymalnie zawrotne wartości 14 °C. Jednak pamiętajmy o tym, że panuje tutaj zakaz kąpieli. Tutejsze piękno pozostaje pod czujną pieczą Karkonoskiego Parku Narodowego, który dba o jego dobro.
Wielki Staw w Karkonoszach
Przejdźmy teraz do większego brata, który znajduje się po prawej stronie Małego Stawu i nieco wyżej (to w wersji, gdy zerkamy od strony schroniska Samotnia, czy też od Karpacza). Wielki Staw jest największym polodowcowym jeziorem cyrkowym w Karkonoszach. Wypełnia kocioł na stokach Smogorni na wysokości 1225 m n.p.m. (Mały Staw znajduje się na wysokości 1183 m n.p.m.) Jest też znacząco głębszy od swojego sąsiada, ponieważ do dna mamy tutaj przyzwoite 24,4 metry. Długość linii brzegowej wynosi 1540 metrów. Także i on przez znaczną część roku skrywa swoje oblicze pod warstwą lodu. Jednak pamiętajmy, że zerkać na niego możemy jedynie z pewnej odległości. Najpiękniej prezentuje się z punktu widokowego znad Kotla Wielkiego Stawu. Nad brzeg nie możemy podejść, ponieważ z uwagi na tutejszą wyjątkową florę i faunę rejon wokół Wielkiego Stawu został objęty ścisłą ochroną przez Karkonoski Park Narodowy
Szlak wokół Wielkiego oraz Małego Stawu
Cała wycieczka: 5h 10 min, długość: 15.9 km, suma podejść: 656 m. Trasa: Karpacz – Polana – Kocioł Wielkiego Stawu – Słonecznik – Spalona Strażnica – Schronisko PTTK Samotnia – Polana – Karpacz
Jeśli odwiedzamy Karkonosze, to warto dopisać sobie zarówno Mały Staw, jak i Wielki Staw do naszych górskich planów. Oba znajdują się relatywnie blisko Karpacza, choć Mały Staw jest dużo łatwiej osiągalny. Ze szlakiem do schroniska Samotnia powinni poradzić sobie nawet najmłodsi. Choć tutaj odradzamy spacer z wózkiem. Natomiast Wielki Staw wymaga zdecydowanie więcej wysiłku z naszej strony. Jeśli mamy zapas czasu i sił, będzie to doskonale piękna i widokowa karkonoska wycieczka, która pozwoli odkryć piękno Gór Olbrzymich.
Zaczynamy wycieczkę w Karpaczu. Ze swojej strony polecamy wariant przez świątynię Wang, ale spacer zielonym szlakiem przez Dolinę Pląsawy również będzie dobrym pomysłem. I zapewne dużo mniej zatłoczonym aniżeli trasa prowadząca od kościoła. Oba warianty spotykają się na Polanie, gdzie niegdyś wznosiło się schronisko Bronka Czecha. Idealne miejsce na drugie śniadanie.
Zamknięcia i ograniczenia szlaków
Brzegiem Małego Stawu wykreślono dwa szlaki turystyczne. Od północnej strony, czyli od schroniska Samotnia mamy niebieski szlak. Warto pamiętać, że zimą schodzą tutaj często niebezpieczne lawiny, dlatego szlak turystyczny może być okresowo zamknięty (przed wycieczką zawsze warto sprawdzić zakładkę Karkonoskiego Parku Narodowego, w której odnajdziemy informacje o zamkniętych szlakach). Górą natomiast prowadzi znaczony na czerwono Główny Szlak Sudecki, który w okresie zimowym jest nieco modyfikowany i nie prowadzi skrajem kotłów. Wszystko dlatego, że tworzą się tam niebezpieczne nawisy śnieżne. Natomiast zielony szlak wspinający się zachodnim skrajem Kotła Wielkiego Stawu jest zamykany w okresie wiosennym. Tutaj ochronie podlega cietrzew.
Wspinaczka w stronę Kotła Wielkiego Stawu i dalsza wędrówka
Zielony szlak wspina się przez godzinę ku karkonoskiemu grzbietowi. Z racji, że większość turystów na Polanie odbija tutaj albo do Samotni albo na żółty szlak w stronę Pielgrzymów, ścieżka oferuje nam odrobinę intymności w górach. Gdy już dotrzemy do czerwonych znaczników, warto odbić 300 metrów w prawo, dzięki czemu zameldujemy się obok słynnej skały Słonecznik. Nawet jeśli już kiedyś przy nim byliśmy, to zawsze warto odwiedzić starego znajomego. W dalszym etapie naszej podróży czerwony szlak prowadzi brzegiem obu kotłów. Jest kilka punktów widokowych, które podobnie jak ścieżka , są ograniczone łańcuchami. Łańcuch znaczy STOP! Świetnie prezentuje się stąd panorama zawierająca Mały Staw, dwa schroniska: Samotnię i Strzechę Akademicką oraz zerkającą na całość Śnieżkę na drugim planie. Ten widok jest jednym z piękniejszych w Karkonoszach. Powrót, który zawiera jeszcze garść emocji, prowadzi od Spalonej Strażnicy nad brzeg Małego Stawu, pod schroniskowy budynek Samotni. O schronisku pisaliśmy w naszym osobnym artykule. Powrót do Karpacza zajmie nam już raptem nieco ponad godzinę.
Materiał powstał we współpracy z Karkonoskim Parkiem Narodowym w ramach realizacji projektu pn. Poprawa stanu łączności ekologicznej w Karkonoskim Parku Narodowym i jego otulinie dofinansowanego ze środków MF EOG (85%) i budżetu państwa (15%)
Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!
Drogi Czytelniku,
Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂
