Łysica – Góra Świętej Katarzyny w Górach Świętokrzyskich

– Łysica jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich
– Najwyższym punktem Łysicy jest wschodni wierzchołek: Skała Agaty
– Wysokość Łysicy wynosi: 613,96 m n.p.m
– Obszar jest chroniony w ramach Świętokrzyskiego Parku Narodowego
– W tutejszych lasach żyje 187 gatunków pająków

Łysica, która dla niepoznaki kryje się również czasem pod nazwą Góry Świętej Katarzyny, jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich. Znajduje się nieopodal Kielc, u podnóża miejscowości Święta Katarzyna, w zachodniej części Łysogór, czyli najwyższego pasma Gór Świętokrzyskich. Po ostatnich badaniach Łysica nieco nam urosła i wprowadziła garść chaosu. Ponieważ ku zaskoczeniu wszystkich, najwyższym jej punktem jest dziś Skała Agaty, a nie zachodni wierzchołek, jak do tej pory sądzono. Bo jak dobrze się domyślacie, Łysica może pochwalić się dwoma wierzchołkami. Zatem warto podkreślić, że obecnie wysokość Łysicy wynosi 613,96 m n.p.m. i jest to najniższy szczyt z grona tych należących do Korony Gór Polski.

Łysica szczyt
Łysica i szlakówka w stronę Świętej Katarzyny

Łysogóry oraz Góry Świętokrzyskie

Łysogóry mają długość około 25 km i są najwyższym pasmem w Górach Świętokrzyskich. Pasmo to rozpoczyna się na północnym zachodzie od przełomu rzeki Lubrzanki, a swój finał ma na południowym wschodzie, nieopodal Nowej Słupi. Z uwagi na krajobraz, Łysogóry można podzielić na dwie części. Wschodnia część, którą reprezentuje chociażby Łysica, Łysa Góra, Księżna Skała, jest gęsto zalesiona. Puszcza jodłowa rośnie tutaj przepięknie, przykrywając mrokiem dolne partie runa. Ten obszar wchodzi również w skład Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Drugą część Łysogór, czyli zachodnia, jest niższa i jest też zdecydowanie mniej zalesiona. W jej skład wchodzą Radostowa, Wymyślona oraz Kraiński Grzbiet. Charakterystyczną cechą Łysogór są dość licznie spotykane tutaj gołoborza, czyli rumowiska skalne. Największe gołoborzem jest Gołoborze „Kobendzy”, znajdujące się na północnym stoku Łysej Góry. Przez pasmo przebiega czerwony szlak turystyczny – Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków. Na tutejszych ścieżkach odnajdziecie również niebieski szlak turystyczny z Wału Małacentowskiego do kapliczki św. Mikołaja, jak również błękitne szlakówki z Łysej Góry do Pętkowic.

Pamiętajmy, że Łysica leży w niesamowicie ciekawym geologicznie rejonie, ponieważ Góry Świętokrzyskie były przez wieki wypiętrzane, erodowane, obszar był zalewany, dewastowany przez lodowce i tak parokrotnie. Można by rzec, że to góry stare jak świat, a przynajmniej jedne z najstarszych na kontynencie. Nie są potężne w porównaniu do innych łańcuchów, ale niechaj o ich wielkości świadczy, fakt, że Łysica jest jednym z nielicznych miejsc w województwie świętokrzyskim, gdzie wysokość względem dolin przekracza 300 metrów. Sami widzicie, nie może być ciężko na szlaku.

Łysica Gołoborze
Zimowe gołoborze na Łysicy

Geneza nazwy Gór Świętokrzyskich

Nazwa gór pochodzi od relikwii przechowywanych w tabernakulum tutejszego klasztoru na Łysej Górze. Wszystko zaczęło się tysiąc lat temu, gdy na zaproszenie Chrobrego w tutejsze lasy przybył na polowanie Emeryk, węgierski królewicz. Polujący w świętokrzyskich borach młodzian dojrzał przepięknego jelenia. A w jego porożu olśniewający krzyż. Zaraz po tym objawił się anioł nakazujący złożenie relikwii ze Świętego Krzyża w pobliskim klasztorze. Trudno powiedzieć, ile prawdy w tym podaniu, ale relikwie są. Klasztor jest. Góry stoją, a nazwa się zgadza.

Świętokrzyski Park Narodowy

Świętokrzyski Park Narodowy jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Został utworzony w roku 1950, jako trzeci z kolei na terenie Polski. Wcześniej powstały tylko Pieniński oraz Białowieski Park Narodowy. Obszar chroniony znajduje się w centralnej części Gór Świętokrzyskich, dzięki czemu obejmuje swoim zasięgiem zarówno pasmo Łysogór z najwyższym szczytem Łysicą oraz Łysą Górą. Chroni również Pasmo Klonowskie wraz ze szczytami Psarska i Miejska, Dolinami Wilkowską i Dębniańską oraz trzy eksklawy – Górę Chełmową, Uroczysko Las Serwis i Skarpę Zapusty. Powierzchnia Świętokrzyskiego Parku Narodowego wynosi 76,26 km².

Łysica szlak
Łysica szlak czerwony od strony Świętej Katarzyny

Łysica szlaki turystyczne, który wybrać?

Przez szczyt Łysicy przemyka Główny Szlak Świętokrzyski, czyli czerwony szlak im. Edmunda Massalskiego. I jest to jedyny szlak, jaki spotkacie na szczycie, dlatego wielkiego wyboru tutaj nie ma. Zatem na Łysicę można dostać się w dwojaki sposób: albo możecie wybrać wariant zachodni, prowadzący od Świętej Katarzyny lub wschodni, z miejscowości Kakonin. Oczywiście czerwone szlakówki, które spotkacie na Świętym Krzyżu obok klasztornych zabudowań, również zaprowadzą Was na Łysicę. Ponieważ jest to szlak, który w późniejszym etapie prowadzi przez miejscowość Kakonin.

Szlak Łysica – Kakonin

Zgodnie z wartościami podanymi na mapie, szlak z miejscowości Kakonin na Łysicę zajmie Wam około 1,5 h. Do tego trzeba oczywiście doliczyć czas na drogę powrotną, tutaj około godziny. Zatem łącznie trzeba liczyć mniej więcej 2,5 h na spacer, podczas którego przemaszerujecie nieco ponad 8 km. W miejscowości Kakonin, tuż przy szlaku, znajduje się przystanek oraz całkiem sporawy parking. Warto wspomnieć, że w drodze na Łysicę, tuż przy szlaku, znajduje się zabytkowa Chata Świętokrzyska. Początkowo wraz z czerwonymi szlakówkami podążają niebieskie znaczniki, które kończą swój bieg na Przełęczy św. Mikołaja. Stąd, podążając już za czerwonymi znacznikami, dotrzecie najpierw do Skały Agaty (po 40 minutach) oraz na drugi wierzchołek Łysicy, na którym znajduje się krzyż (dodatkowe 10 minut). Praktycznie całość trasy wiedzie lasem, podobnie jak w wariancie od Świętej Katarzyny.

Szlak na Łysicę ze Świętej Katarzyny

Wędrówka na szczyt rozpoczyna się w miasteczku Święta Katarzyna i trwa około 55 minut. Wejście na Łysicę jest płatne. Bilet do Parku i na szlak na Łysicę kosztuje 7 pln, a parking przy klasztornych zabudowaniach: 10 pln. Mimo, że oba szlaki na Łysicę są mało widokowe, to wariant od strony Świętej Katarzyny wydaje się być dużo ciekawszą opcją, z uwagi chociażby na kapliczkę Żeromskiego, klasztor czy kapliczkę Świętego Franciszka. I ten wariant opiszemy dokładnie poniżej. Jednakże, której trasę na Łysicę nie wybierzecie, to i tak będzie zadowoleni!

Czerwony szlak Święta Katarzyna Łysica

Szlak na Łysicę czas przejścia: 1h 41 min, Dystans: 5,3 km, Przewyższenie: 276 m. Trasa: Święta Katarzyna – Puszcza Jodłowa – Źródło Św. Franciszka – Łysica – Skała Agaty – Święta Katarzyna.

Łysica dojazd oraz parking

Najdogodniejszym punktem wyjścia na najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich jest wieś Święta Katarzyna. Znajduje się ona nie dalej niż 24 km na północny wschód od Kielc. Na miejscu możecie pozostawić samochód na dwóch parkingach. Oba są w bezpośrednim sąsiedztwem klasztoru Bernardynek, którego nie sposób nie zauważyć przejeżdżając przez osadę. Pierwszy z nich, bezpłatny, całkiem spory, znajduje się około 200 metrów od szlaku (bliżej centrum). Drugi natomiast, przy samym szlaku, należy do klasztoru, a siostry proszą o dobrowolny datek do puszki świętego Antoniego na krużgankach klasztoru. Latem szpaler drzew może przesłonić i utrudnić jego lokalizację. Dlatego warto pamiętać, że trzeba wjechać w szutrową drogę, której strzeże znak „zakaz wjazdu” z wyłączeniem mieszkańców (pierwsze zdjęcie poniżej) i skręcić kilkanaście metrów dalej w prawo.

Góry Świętokrzyskie
Znaki kierujące na Łysicę nie pozwalają się zgubić

Kapliczka Żeromskiego oraz Klasztor Świętej Katarzyny

Zaraz obok parkingu, na terenie dawnego cmentarza, znajduje się biała, niepozorna kapliczka. Jest ona nazywana kapliczką Żeromskiego (zdjęcie poniżej). Kapliczka została tak ochrzczona nie dlatego, że spoczywa tutaj Żeromski, a raczej z uwagi na jego „twórczość”. Kapliczka została wzniesiona z końcem XVIII wieku dla rodziny Jankowskich. W roku 1882 pojawił się w okolicy młody, 18 letni Stefan oraz jego szkolny kolega Jan Stróżecki, którzy wyryli w środku dwa podpisy. Jest to jedyny zachowany autograf pisarza z tamtych lat. Później Żeromski w noweli “Puszcza Jodłowa” tak pisał o kapliczce ulokowanej na skraju lasu:

„Gdy z Janem Stróżeckim dotarliśmy do świątynki białej ujrzeliśmy napis wyryty ostrzem bagnetu czy też pałasza “Szczyt moich cierpień zrównał się z tą górą”. I data rok 1863. Pod tym inskryptium nieznanego powstańca, który zataił swoje imię i nazwisko ochoczy wyrżnąłem na tynku: Stefan Żeromski, uczeń klasy drugiej”

Kapliczka Żeromskiego Góry Świętokrzyskie
Kapliczka Żeromskiego tuż przy szlaku na Łysicę

Zespół klasztorny bernardynek Święta Katarzyna

Tutejszy klasztor u podnóża Łysicy został założony w drugiej połowie XV wieku. Początkowo był zakonem bernardynów ze Świętego Krzyża i dopiero w roku 1815 został przekazany bernardynkom z Dziewicy, które utraciły swój ówczesny dach nad głową w wyniku pożaru. Niestety przez lata klasztor przebudowywany i modernizowany, dziś w zasadzie nie przykuwa oka. W środku nie jest lepiej, ponieważ zabytkowe wyposażenie świątyni spaliło się w pożarze w XIX wieku. Przewodniki opisują je jako nijakie. Powiada się, że klasztor powstał na miejscu minionej, niegdysiejszej, pogańskiej świątyni.

Góry Świętokrzyskie
Klasztor Bernardynek Święta Katarzyna

Przez wieś przechodzi Główny Szlak Świętokrzyski, który wiedzie na trasie Gołoszyce – Kuźniaki i to on właśnie zawiedzie Was na szczyt Łysicy. Początkowo czerwony szlak z parkingu wiedzie wzdłuż klasztornych murów, w towarzystwie niebieskiego znacznika. Obie ścieżki rozdzielają się przy bramach parku narodowego. Niebieski szlak odbija na północ do Bodzentyna, natomiast czerwony skręca w prawo. Przed wejściem na niektóre obszary Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest pobierana opłata.

Będą to szlaki: niebieski i czerwony szlak na Święty Krzyż, czerwony szlak na odcinku Święta Katarzyna – Łysica – Huta Szklana oraz galeria widokowa na gołoborzu na Łysej Górze. Bilet normalny kosztuje 7 pln, a ulgowy połowę tej kwoty. W grudniu przywitała nas informacja, że sprzedaż biletów prowadzona jest w Świętej Katarzynie. Plusem jest fakt, że bilety kupione w dowolnym punkcie, obowiązują również na pozostałych obszarach płatnych w danym dniu.

Góry Świętokrzyskie to stare góry, które widziały sporo w swojej historii. I niestety również tych złych rzeczy. Zaraz za bramą, po prawej stronie jest obelisk upamiętniający mieszkańców okolic wymordowanych przez Niemców, a po lewej stronie znajdują się groby żołnierzy AK. Podczas wojny pluton niemieckiej żandarmerii stacjonował w pomieszczeniach opactwa. Nieco wyżej, również po lewej stronie, znajduje się pomnik wspominanego już przez nas, najsłynniejszego tutejszego „chuligana”, Stefana Żeromskiego, urodzonego w nieodległej wsi Strawczyn. Jednak praktycznie od samego progu parku narodowego, prawie całą uwagę skupia na sobie ulokowana na środku ścieżki, całkiem spora kapliczka.

Puszcza Jodłowa Góry Świętokrzyskie
Puszcza Jodłowa oraz kasa do Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Góry Świętokrzyskie
Góry Świętokrzyskie – obelisk

Kapliczka świętego Franciszka oraz źródełko

Kapliczka pochodzi z XIX wieku i znajduje się na niewielkiej polanie w Puszczy Jodłowej, tuż przy szlaku prowadzącym na Łysicę. Patronem kapliczki jest św. Franciszek, opiekun niewidomych. Nieco poniżej kapliczki, znajduje się źródło, z którego wypływa lekko zmineralizowana woda. W opinii wielu osób, źródełko jest uznawane za święte. Powiadają, że jego woda działa zbawiennie na choroby oczu. Chociaż to akurat zapewne nie jest przypadek. Ponieważ setki lat temu, gdy w dolinie nie myślano o świątyniach, szczyt Łysicy zwieńczał zamek. Jego lokatorkami były dwie siostry. Starsza, zachłannie pragnęła warowni wyłącznie dla siebie. I gdy w zakamarkach komnat knuła potajemnie morderstwo, nad warownię nadciągnęła potężna burza.

Niebo przecinały błyskawice, aż gigantyczny grom roztrzaskał zamek, pozostawiając na zboczach rumowisko. Dziś mylnie nazywane przez większość gołoborzem. Gdy młodsza z sióstr, dostrzegła co się wydarzyło, zasiadła i zapłakała. Łzy spływały po jej policzkach, ramionach, stopach, wsiąkając w gruzowisko. Jednak nie przepadły, bo dały początek źródłu u stóp Łysicy. W grudniowe popołudnie spotkaliśmy tutaj więcej osób napełniających bukłaki wodą, aniżeli turystów pragnących zdobyć szczyt.

Źródełko oraz Kapliczka Świętego Franciszka - Góry Świętokrzyskie
Źródełko oraz Kapliczka Świętego Franciszka
Kapliczka Świętego Franciszka
Kapliczka Świętego Franciszka – Góry Świętokrzyskie

Łysica – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich

Od kapliczki dzieli Was trzy kwadranse, nim pojawicie się na szczycie. Szlak na Łysicę nie jest wymagający. Prawie cały czas czuć, że się wznosi, jednak nie jest są to szaleńczo ostre podejście. Czasem na ścieżce musicie uważać przez wzgląd na licznie wystające głazy i kamienie, które odrobinę utrudniają poruszanie się. Półmetkiem zmagań całej trasy jest 90-stopniowy zakręt, znajdujący się tuż za drewnianym korytarzem. Oznaką, że szczyt jest już tuż, tuż, jest pojawiające się po lewej stronie gołoborze. Według badań „amerykańskich naukowców”, w miejscach wolnych od boru, można by rzec, że łysych, swoje sabaty urządzały wiedzmy. Stąd nazwa, Łysica. Drugim równie znanym szczytem wraz z sabatami jest Babia Góra. Tam też odnajdziecie rumowisko skalne. Przypadek? Nie sądzę. 🙂

Trzeba przyznać, że nie jest to widokowy szlak. Jedynie na szczycie macie szansę spojrzeć gdzieś dalej, aniżeli za czwarte drzewo w las. Choć jest to raptem bardzo wąski wycinek horyzontu. W kierunku północnym dojrzycie Górę Miejską oraz Psarską. Na pierwszym wierzchołku znajdziecie replikę krzyża z roku 1930 roku oraz praktycznie niewidoczne pozostałości wieży triangulacyjnej. Do Skały Agaty jest jeszcze 11 minut, jednak szlak nie przechodzi przez ten wierzchołek.

Łysica szlak
Łysica trasa

Który wierzchołek Łysicy w Górach Świętokrzyskich jest najwyższy?

Co ważne w tej opowieści, Łysica, czyli Góra Świętej Katarzyny ma dwa wierzchołki. Do niedawna najwyższym punktem Gór Świętokrzyskich, był zachodni wierzchołek, na którym znajduje się replika krzyża z 1930 roku, wznosi się na 613,31 m nad poziom morza. I przez długi czas oficjalnie uznawano, że wschodni wierzchołek, nazywany Skałą Agaty lub Zamczyskiem, jest tylko dodatkiem.

Ale dziś to ona króluje, bezsprzecznie. Ponieważ ponowne badania, przeprowadzone w roku 2018 potwierdziły, że Skała Agaty jest wyższa od zachodniego wierzchołka o 65 cm! Zatem Góry Świętokrzyskie mają swojego nowego władcę, jakim jest Skała Agaty mierząca dokładnie 613,96 m. Choć to na abdykujący wierzchołek jest poprowadzony szlak, to jak głoszą plotki, dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego planuje dodanie ścieżki dydaktycznej na Skałę Agaty.

Łysica
Łysica – zachodni wierzchołek z krzyżem
Łysica szlak
Góry Świętokrzyskie Łysica
lysica szlak
Góry Świętokrzyskie
Góry Świętokrzyskie
Łysica Kapliczka Świętego Franciszka

Łysica podsumowanie

Mimo, że mało co widać po drodze, to sporo frajdy daje sam spacer jodłowym lasem, który w niższych partiach jest uzupełniony przez buk. Warto pamiętać, że tutejsze drzewa są jednymi z najwyższych w kraju! Rekordzistka Polski, daglezja zielona, rośnie na stokach Klimczoka, ale tutaj 270 letnia jodła wzbiła się ku niebu aż na 51 metrów.

Żeby lepiej zobrazować wysokość takiego drzewa, warto wyobrazić sobie, jaką wysokość ma 11 piętrowy wieżowiec (~40m). Dominacja jodły przy silnym zwarciu, sprawia, że miejscami bywa tutaj wyjątkowo mrocznie. A jeśli dodać do tego, że w tutejszym lesie żyje 187 gatunków pająków,to mogą pojawić się wątpliwości czy warto jechać w Góry Świętokrzyskie? My jednak uspokajamy, bo szalenie warto!

Parokrotnie rozważaliśmy przejście całego grzbietu, od Świętej Katarzyny do Nowej Soli, przez Łysicę oraz Łysą Górę. Nie jest to bardzo długa trasa, według czasówek na mapach online powinna zająć około 5,5 h, według oznaczeń na szlaku 7,5 h. Jednak z uwagi na brak sensownej komunikacji publicznej, która umożliwiłaby powrót do samochodu, porzuciliśmy tę opcję i zdecydowaliśmy się odwiedzić dwie największe atrakcje Gór Świętokrzyskich z osobna.

Łysica szczyt
Góry Świętokrzyskie
Góry Świętokrzyskie
Łysica
Łysica
Łysica wierzchołek w Górach Świętokrzyskich

Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!


Drogi Czytelniku,

Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂


kozica wilk baner1
Super 1

11 komentarzy

  1. Agata Zając Reply

    Wybieramy się z moim mężem w tym roku właśnie w Góry Świętokrzyskie, a ponieważ na imię mam Agata, warto byłoby odwiedzić imienniczkę ? Zające ze wschodu pozdrawiają Hasających ?

    • Takie mało oczywiste Góry gdy się szuka pomysłu na wyjazd, ale całkiem przyjemne 🙂

  2. Jacek Makarski Reply

    Dzień dobry,

    czy jest tam możliwość wzięcia pieczątki do Korony Gór Polski ?

  3. Świetnie napisany artykuł- jutro jedziemy z mężem w ramach 20 rocznicy małżeństwa.

    • Szalenie pięknie gratulujemy, piękna rocznica 🙂 Wszystkiego dobrego i trzymamy kciuki za pogodę 🙂

  4. Jadę z synem za 2 tyg w Gory Świętokrzyskie, nocleg w Nowej Słupi. Planujemy z osobna wejść na dwie góry:-) Artykuł bardzo pomocny. Pozdrawiam

    • pięknie dziękujemy za komentarz i życzymy dużo słońca podczas zwiedzania Gór Świętokrzyskich 🙂

  5. Fajny tekst tylko spora pomyłka ze wysokością wieżowca. Taki 11 piętrowy ma góra 40m. Gdyby miał mieć 70, to każda kondygnacja musiałaby mieć ponad 6 metrów wysokości 😉

  6. Świetne miejsce 🙂 Z mężem uwielbiamy Góry Świętokrzyskie. Podczas naszego pobytu zatrzymywaliśmy się w Domkach Marzeń w Marzyszu, to koło Kielc – więc w efekcie zyskaliśmy niezłą bazę wypadową. Poszliśmy wtedy właśnie na Łysicę, ale mówiąc szczerze „obchodziliśmy” sporo szlaków turystycznych.

Write A Comment