Góry Sowie Tajemnice i Atrakcje

Góry Sowie Pełne Atrakcji i Tajemnic

– Najwyższym szczytem Gór Sowich jest Wielka Sowa
– Wysokość Wielkiej Sowy – 1015 m n.p.m.
– Największą atrakcją Gór Sowich są Sztolnie Riese oraz Twierdza Srebrnogórska
– Góry Sowie stanowią najstarszą część Sudetów

Powiada się, że Góry Sowie są jednymi z najbardziej tajemniczych gór w Polsce, przykryte przez mgły historii, oferują bardzo dużo. Spoglądając na moc atrakcji Gór Sowich, śmiało można powiedzieć, że to jedno z ciekawszych pasm górskich w Polsce. Mimo, że są to relatywnie niewielkie góry, zajmujące powierzchnię ok. 200 km², to jednak ilość ciekawych miejsc i ta nutka tajemniczości sprawiają, że turyści chętnie wybierają się w sowie rewiry. Góry Sowie znajdziecie w województwie dolnośląskim, około 60 km na południowy zachód od Wrocławia. Przycupnęły sobie spokojnie pomiędzy Górami Wałbrzyskimi a Bardzkimi, zalicza się je do Sudetów Środkowych. Znajdziecie tutaj przyjemne szlaki, wieże widokowe, zamki oraz sekretne, podziemne sztolnie hitlerowskiego projektu Riese w Walimiu i Głuszycy. Zatem przybywajcie w Góry Sowie tłumnie, choćby na weekend, bo po stokroć warto!

Nieco geografii Gór Sowich

Góry Sowie są najwyższym pasmem Sudetów Środkowych i jedynym, które leży w całości w Polsce. Rozciągają się na długości 26 km, a gdyby policzyć te kilometry po linii grzbietowej, to wówczas wartość podskoczy do 35 km. W Górach Sowich oprócz grzbietu głównego wyróżnia się również pasmo Garbu Dzikowca i Wzgórz Wyrębińskich. Ich granicą na zachodzie jest dolina rzeki Bystrzycy, natomiast na zachodzie Przełęcz Srebrna, gdzie znajdziecie największą w Europie górską twierdzę. Od zachodu Góry Sowie graniczą z Górami Wałbrzyskim oraz Pogórzem Wałbrzyskim. Od północy ogranicza je Kotlina Dzierżonowska, od południa Obniżenie Noworudzkie i Wzgórza Włodzickie, natomiast od wschodu Góry Bardzkie. Co ciekawe, w okolicach Głuszycy graniczą dodatkowo z Górami Kamiennymi.

Najwyższym ich szczytem jest Wielka Sowa, mająca w metryce wpisane 1015 m n.p.m. Pozostałe szczyty Gór Sowich mają wysokość od 600–980 m n.p.m. Ich wielkość nie rob dziś wrażenia, ale wyobraźcie sobie, że dawno, dawno temu, podczas orogenezy kaledońskiej wyniesione zostały na tym terenie olbrzymie góry. Góry Sowie są zbudowane głównie z prekambryjskich gnejsów i stanowią najstarszą część Sudetów. Przypuszczano nawet, że historia geologiczna Gór Sowich sięga początkowych dziejów Ziemi, nawet do 4,5 miliarda lat wstecz! Jednak po badaniach ustalono, że góry mają „raptem” 480 mln lat. Nie są to też szalenie widokowe góry, ponieważ za wyjątkiem polan w okolicach szczytowych i przełęczy, porasta je szczelnie bór świerkowy. Punkty widokowe w Górach Sowich zazwyczaj możecie odnaleźć na wieżach widokowych oraz na skałkach i wspomnianych polanach.

Spoglądając od strony Niziny Śląskiej, ma się wrażenie, jakoby przed turystami wyrastał potężny gnejsowy mur. Cechą Gór Sowich jest płaski grzbiet szczytów wraz z wyraźną zaznaczoną asymetrią stoków. Północne zbocza są strome, natomiast południowe dość łagodne. Znajdziecie tutaj skałki gnejsowe oraz wapienne. Pierwsze występują prawie na całym obszarze pasma. Natomiast na drugie możecie znaleźć w rejonie Wapiennej, w okolicy Dzikowca. Do najlepszych punktów widokowych można zaliczyć oczywiście Wielką Sowę, Kalenicę, Małą Sowę, czy też stok Kokota oraz Polane Jugowską.

Góry Sowie atrakcje

Wybierając się na urlop w okolice Gór Sowich, z pewnością nie będziecie skazani na nudę. Czekają na Was zamki, podziemia oraz szalenie urocze szlaki turystyczne. A jeśli tego byłoby mało, to pamiętajcie, że zaraz po sąsiedzku, po wschodniej stronie, czeka na Was wyjątkowo bogata w atrakcje Kotlina Kłodzka, a z zachodu przygląda się druga cześć Dolnego Śląsku.

Góry Sowie mapa atrakcji

1. Góry Sowie szlaki turystyczne

W Górach Sowich znajduje się dość gęsta sieć szlaków turystycznych, które zaprowadzą Was do najciekawszych zakątków sowiej krainy. W sercu gór utworzono Park Krajobrazowy Gór Sowich. Znajdziecie trzy schroniska oraz bonusowo liczne szlaki rowerowe i trasy narciarskie. Przez główny grzbiet przebiega znaczony na czerwono Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (GSS). Oprócz grzbietu głównego wyróżnia się również pasmo Garbu Dzikowca oraz Wzgórz Wyrębińskich. Jeśli będziecie stąpać cicho po tutejszych ścieżkach i dopisze Wam szczęście, to macie szanse napotkać muflona! To tutaj żyje ich najliczniejsza populacja w Polsce. Turyści najchętniej wybierają szlaki prowadzące na Wielką Sowę, szlak na Kalenicę oraz przemykają po całym grzbiecie, w ślad za czerwonymi szlakówkami GSS.

Park Krajobrazowy Gór Sowich

Park Krajobrazowy Gór Sowich powstał w roku 1991. Swoim obszarem zajmuje obszar nieco ponad 8.000 ha i nie posiada otuliny. Obejmuje swoim obszarem centralną, najwyższą część Gór Sowich wraz z kulminacją w postaci masywu Wielkiej Sowy (1015 m n.p.m.), Kalenicy (964 m n.p.m.) oraz odosobnionym masywem Włodarza ( 811 m n.p.m.). Ten ostatni masyw został włączony w granice parku w roku 1996 i jest oddzielony od pozostałej części parku doliną potoku Walimka. Park Krajobrazowy Gór Sowich jest jednym z 12 parków krajobrazowych Województwa Dolnośląskiego.

1.1. Wielka Sowa najwyższy szczyt Gór Sowich

Zapewne nie będzie zaskoczenia, jeśli napiszemy, że turyści najchętniej kierują swoje kroki na najwyższy szczyt Gór Sowich, czyli na Wielką Sowę. W swojej metryce może pochwalić się całkiem pokaźnym bagażem metrów i jako jedyna w tutejszym towarzystwie przekracza magiczną barierę tysiąca metrów. Łącznie uzbierała ich aż 1015. Możemy ją oczywiście też odnaleźć w szacownym gronie szczytów z Korony Gór Polski. Spoglądając na mapę Gór Sowich, można czuć się nieco zagubionym, ponieważ ilość dostępnych opcji dojścia na Wielką Sowę jest iście imponująca. Można rzec, że najwyższy szczyt Sowich Gór jest dosłownie opleciony gęsta siatką szlaków turystycznych. Znajdują się tutaj oczywiście również trasy rowerowe oraz trasy do narciarstwa biegowego. Turyści preferujący pieszą wędrówkę najchętniej decydują się na czerwony szlak wiodący z Przełęczy Sokolej. Dużym atutem tego wariantu są dwa schroniska po drodze. Najpierw pojawi się Schronisko Orzeł, dosłownie po 20 minutach od przełęczy. Po kolejnych 20, traficie do Schroniska Sowa.

Spacer na Wielką Sowę z Przełęczy Sokolej powinien zająć Wam około 75 minut. Na jej szczycie odkryjecie z jednej strony piękną, ponad 100 letnią kamienną wieżę widokową, a z drugiej strony spory rozgardiasz dookoła. Polana na szczycie Wielkiej Sowy nie oferuje spektakularnych widoków, ale wystarczy wdrapać się na górę wieży widokowej, by sytuacja diametralnie uległa zmianie. Rozpościera się z niej przepiękna panorama na Góry Sowie oraz liczne sudeckie wierzchołki. Pamiętajcie jedynie, że wieża widokowa na Wielkiej Sowie w sezonie powinna być czynna codziennie, natomiast w okresie od października do maja, jedynie w weekendy. Dlatego, jeśli macie w planach wdrapać się na nią i spojrzeć na Sudety, upewnijcie się, czy będzie to możliwe. Wejście na wieżę jest płatne i kosztuje około 7 pln. Na wycieczkę na Wielką Sowę oraz z powrotem zarezerwujcie sobie około 2,5 h. Jeśli zdecydujecie się wybrać na nią żółtym szlakiem od strony Walimia, zwanym Cesarska Drogą (niem. Kaiser Weg), to dodatkowo przemkniecie przez Małą Sowę. Nasza Relacja z Wejścia na Wielką Sowę – Klik

1.2. Wieża widokowa na Kalenicy w Górach Sowich

Drugim popularnym szlakiem w Górach Sowich jest szlak wiodący na ich trzeci pod względem wysokości szczyt, na Kalenicę. Ten fragment gór jest zdecydowanie mniej uczęszczany przez turystów, aniżeli okolice Wielkiej Sowy. Dojście do stalowej wieży na Kalenicy spokojnym marszem powinno zająć Wam nieco ponad godzinę. Po drodze, dosłownie 10 minut od Przełęczy Jugowskiej, na której jest parking, odnajdziecie Schronisko PTTK Zygmuntówka. Kalenica ma wysokość 964 m n.p.m. Wyższe od niej są jedynie Wielka Sawa oraz jej młodsza siostra, Mała Sowa. Ze wspomnianej wieży widokowej rozpościera się całkiem przyjemna panorama na Góry Sowie, Stołowe, Bystrzyckie oraz Złote. Wieża została wykonana w Bielawie w 1932 roku, a na szczycie Kalenicy zmontowano ją rok później. Po wybudowaniu wieży, przez krótki okres czasu, Kalenica nazywana była Turmberg (Góra Wieża). Uważajcie tutaj podczas pogodowych zawirowań. Ponieważ nie tylko turyści lubią trafiać na Kalenicę, ale również pioruny siarczyste i ogniste. Wycieczka od strony Przełęczy Jugowskiej, powinna zając Wam mniej więcej około 2,5 h.

2. Twierdza Srebrna Góra w Sowich Górach

Jeśli już traficie w Góry Sowie, to pamiętajcie, aby koniecznie udać się na Przełęcz Srebrną, która rozdziela je od Gór Bardzkich. To tutaj znajduje się militarna perełka, czyli Twierdza Srebrnogórska. Została ekspresowo wzniesiona przez Prusy w obawie przed Austriakami i miała za zadanie chronić zdobyty na Austriakach Śląsk. Budowa trwała jedynie 12 lat, w okresie 1765–1777, a „pomagało” w niej nawet i 4000 robotników. Jest to największa górska twierdza w Europie. Składa się z 6 fortów oraz kilku bastionów. Projekt przygotował pruski inżynier Ludwig Wilhelm Regler, a zmodyfikował go sam król Fryderyk Wielki. Finansowanie inwestycji zapewnił ściągany na Śląsku specjalny podatek, zwany przez miejscowych dopustem srebrnogórskim. Jedynym prawdziwym testem Twierdzy Srebrna Góra było oblężenie przez wojska napoleońskie, któremu kres po kilku dniach zapewnił pokój w Tylży.

Dziś jest to jedna z największych atrakcji Gór Sowich, a przewodnicy przebrani w mundury z dawnych lat, oprowadzają w bardzo przystępny i zabawny sposób po murach twierdzy i czeluściach kazamatów. Wart odwiedzenia jest także Fort Ostróg leżący po drugiej stronie Srebrnej Przełęczy. Nasza Relacja z Wizyty w Twierdzy Srebrna Góra – Klik

3.Tajemniczy Kompleks Riese
Podziemne Miasto – Walim oraz Osówka

Pod kryptonimem Riese kryje się jeden z największych i najbardziej tajemniczych projektów górniczo-budowlanych hitlerowskich Niemiec z okresu II wojny światowej. Nieukończony projekt był realizowany na terenie Gór Sowich oraz na Zamku Książ w latach 1943–1945. W jego budowie brali udział więźniowie obozów koncentracyjnych oraz jeńcy wojenni. Przeznaczenie tajemniczych podziemi Kompleksu Riese  nie zostało do końca wyjaśnione.  Według jednej z teorii, kompleks miał być jedną z głównych kwater samego Adolfa Hitlera. Wspomina się również o tym, że z uwagi na coraz mocniejsze alianckie naloty, nazistowskie Niemcy postanowiły przenieść cześć produkcji przemysłowej w Sudety, uznawane za bezpieczny region. W tym też produkcję rakiet V2, która miała się odbywać daleko poza zasięgiem alianckich nalotów. I tak właśnie w Górach Sowich zaczęto drążyć głębokie tunele, hale oraz bunkry. Była to najbardziej kosztowana inwestycja budowy kwater wojskowych i obiektów strategicznych tamtejszych Niemiec. 

Prace były prowadzone m. in. na Zamku Książ, w miejscowościach Walim-Rzeczka, Jugowice Górne – Jawornik, Włodarz, Głuszyca – Osówka, Soboń, Sokolec – Gontowa, a także w Wielkiej i Małej Sowie oraz Mosznie (oczywiście chodzi o szczyt w Górach Sowich, a nie o Zamek Moszna). Tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele obiektów i szybów zostało wysadzonych w powietrze. Szacuje się, że odkryte do tej pory sztolnie, to zaledwie mniejsza część tego, co skrywają Góry Sowie. W tłumaczeniu Riese oznacza Olbrzym, co też dość obrazowo opisuje rozmiary inwestycji.

Śmiało można powiedzieć, że jest to najbardziej tajemnicza historia Gór Sowich, jak również ich największa atrakcja. Dlatego też, jeśli planujecie przybyć i zobaczyć Kompleks Reise na własne oczy, to warto wcześniej zarezerwować bilety. Pamiętajcie, aby nawet latem wrzucić do plecaka ciepłą bluzę. Dziś możecie odwiedzić kilka obiektów wchodzących w skład Riese:

Kompleks Osówka zwany też „Podziemne Miasto Osówka”: Podziemia zawierają m.in. trzy sztolnie, z których najdłuższa ma około 450 metrów. Długość odkrytych tuneli 1700 metrów.
Kompleks Walim – Rzeczka: długość tuneli kompleksu Rzeczka wynosi 500 metrów. Na powierzchni ziemi zbudowano główną centralę telefoniczną, której węzeł był większy niż wrocławski.
Kompleks Włodarz: ten potężny kompleks został zbudowany w masywie góry Włodarz. W środku znajduje się sporo korytarzy, przecinających się pod kątem prostym. Istnieje tutaj tez jedna z największych, nieukończonych hal programu Riese. Długość korytarzy kompleksu Włodarz wynosi ponad 3200 metrów.
Kompleks Książ: niestety prace adaptacyjne na Zamku Książ doprowadziły do zniszczenia niektórych sal. Prowadzono tutaj też intensywne prace w podziemiach. Dziś znajduje się w nich aparatura pomiarowa stacji sejsmograficznej PAN.      

Co ciekawe, byli więźniowie zeznali, że kierowano duże ilości materiałów budowlanych w kierunku Wielkiej i Małej Sowy. Choć do dziś nie udało się odkryć wejść podziemnych w tym rejonie. Również Kompleks Moszna jest niepotwierdzony. Co prawda, prowadzono tutaj prace oraz odnaleziono studzienki wentylacyjne, jednak kompleks wciąż pozostaje nieodkryty. Z uwagi na swoje centralne położenie względem innych (w Masywie Włodarza), głoszone są tezy o jego specjalnym przeznaczeniu.

4. Zamek Grodno w Zagórzu

Nieco naciągając ramy geograficzne naszej wycieczki, pragniemy Was również zaprosić do Zagórza Śląskiego, na Zamek Grodno. Naciągając, ponieważ Zamek tak naprawdę znajduje się w Górach Czarnych, na szczycie Góry Choina. A to już jest część Gór Wałbrzyskich. Granica pomiędzy Górami Sowimi a Wałbrzyskimi przebiega wzdłuż płynącej w dole rzeki Bystrzyca. Zamek zapewne został wzniesiony przez Bolka I, księcia świdnicko-jaworskiego. Kamienna budowla była przez pewien czas jednym z największych i najsilniejszych zamków na terenie Śląska. Jednak czas lubi płatać figle i nastał nawet taki moment, że zamek był przeznaczony do rozbiórki. Jednak w dużej mierze, dzięki staraniom prof. Johanna Gustava Büschinga z Wrocławia, tak też szczęśliwie się nie stało.

Dziś, wciąż rekonstruowany, stanowi sporą atrakcję turystyczną. Szczególne wrażenie robią lwy na murach renesansowej bramy,  przez którą przemyka się na główny dziedziniec. Tutaj znajdziecie restaurację, armatę oraz kasę. Zamek Grodno można indywidualnie zwiedzać po uiszczeniu stosownej daniny. Do zwiedzania przeznaczone są też zamkowe sale wraz z eksponatami i dziedziniec ze studnią. W jego podziemiach znajdziecie niewielką salę tortur. Jednak największą atrakcja Zamku Grodno jest oczywiście wysoka wieża, z której rozpościera się imponująca panorama na sowią okolicę.

5. Jezioro Bystrzyckie oraz Tama Lubachowska

Poniżej zamku przemyka doliną rzeka Bystrzyca, której dolina niegdyś zwana była Śląską Doliną. A tuż za rogiem znajduje się Jezioro Bystrzyckie, zwane również Jeziorem Lubachowskim. Jest to sztuczne, zaporowe jezioro, które powstało w wyniku wybudowania poniżej Lubachowa niewielkiej zapory wodnej, która miała chronić mieszkańców przed kaprysami Bystrzycy. Ma ona 44 metry wysokości i 230 metrów długości. Jest to z pewnością jedna z ciekawszych atrakcji Gór Sowich. Przez zaporę przemyka kładka. A sama zapora jest zwana Zaporą Lubachowską lub Zaporą w Zagórzu Śląskim. Spacer dookoła Jeziora Bystrzyckiego zajmuje przeważnie około 2h, plus czas spędzony na zdjęciach oraz radowaniu duszy widokami.

Góry Sowie
informacje praktyczne oraz ciekawostki

Poniżej znajdziecie garść informacji praktycznych, które mogą okazać się pomocne przy planowaniu urlopu lub też krótkich weekendowych wycieczek w Góry Sowie.

Kamera na Wielkiej Sowie

Wszystkich zaciekawionych, jak przedstawia się aktualna sytuacja na Wielkiej Sowie, odsyłamy na stronę miejscowości Pieszyce. Znajdziecie tutaj nie jedno, a trzy spojrzenia kamer umiejscowionych na szczycie Wielkiej Sowy. Spostrzegawcze oczy dojrzą na stronie również godło miejscowości, w którym umieszczono wieżę ze szczytu Wielkiej Sowy. Wielka Sowa kamera – klik

Góry Sowie noclegi – Rzeczka, Walim czy Sokolec

Wspomniane miejscowości wydają się być najbardziej optymalne do rezerwacji noclegu. Jest stąd relatywnie blisko do wszystkich ważniejszych atrakcji Gór Sowich. Sami jednak najczęściej wybieraliśmy opcję noclegów w schroniskach. Taki klimat jest nam najbliższy.

Lasy i zwierzaki na sowich szlakach

Na szlakach Gór Sowich nie będzie Was straszyć nadto dzika zwierzyna. Można tutaj spotkać jeleniowate oraz niewielkie drapieżniki. Po lasach chowają się ponoć też muflony, czyli dzikie kozice sprowadzone z Korsyki. I oczywiście, jak przystało na Góry Sowie, mieszkają tutaj puchacze oraz puszczyki.

Blisko 97% powierzchni Parku Krajobrazowego Gór Sowich pokrywają lasy – są to głównie monokultury świerkowe, w mniejszym stopniu buczyny i lasy mieszane. W lasach  do wysokości 1000 m n.p.m. dominują świerki, które zostały  zasadzone w miejscu wyciętych pierwotnych lasów mieszanych. Te niegdyś składały się z lasów bukowych, bukowo świerkowych wraz z domieszkami. Natomiast nieco wyżej można obserwować pasmo regla górnego, na które składają się zazwyczaj zniszczone ekologicznie lasy świerkowe wraz z dodatkami buków, jaworów, czy jarzębiny. Bardzo bogato występuje tutaj runo leśne, które swoją obfitością przeszkadza w maszerowaniu. Bo kto się nie schyli po jedną lub tysiąc borówek? Warto również wspomnieć o karłowatym lesie bukowym, który odnajdziecie w rezerwacie przyrody Bukowa Kalenica (obejmuje szczyty Kalenicy i Słonecznej).

Góry Sowie pogoda

Jeśli spojrzycie na mapę, to możecie zauważyć, że Góry Sowie stanowią barierę, nad którą zatrzymują się fronty atmosferyczne. Dlatego nie powinno dziwić, że pada tutaj dużo, dużo więcej, niż w okolicy. Roczna suma opadów wynosi 1000 mm (maksimum w lipcu), gdy dla sąsiedniej Niziny Śląskiej nawet ponad połowę mniej z tej wartości. A gdy pada, to często też grzmi. Zimą Góry Sowie to szalona śnieżna kraina! Zimy bywają tutaj dość surowe i mroźne, a średnie temperatury w tym okresie są porównywalne do temperatur w wyższych górach. Lato termiczne na szczytach trwa przeważnie około 6 tygodni. Pogodę w Górach Sowich możecie sprawdzić tutaj oraz tutaj.

Góry Sowie mapa

Dobra mapa zawsze przydaje się na szlaku. Jeśli lubicie natomiast aplikacje na telefon, to polecamy bezpłatną czeską aplikację mapy.cz. Pozwala ona po wcześniejszym zaimportowaniu interesującego Was obszaru na nawigację offline w terenie. Już nie raz uratowała nam skórę, gdy pogubiliśmy szlaki w leśnym gąszczu. Natomiast w domowych pieleszach lubimy posługiwać się mapą Gór Sowich oferowaną przez mapę-turystyczną. 

Schroniska w Górach Sowich

– Schronisko Orzeł: w rejonie Wielkiej Sowy
– Schronisko Sowa: w rejonie Wielkiej Sowy
– Zygmuntówka: nieopodal Przełęczy Jugowskiej

Najwyższe szczyty Gór Sowich

– Wielka Sowa 1015 m n.p.m.
– Mała Sowa 972 m n.p.m.
– Kalenica 964 m n.p.m.
– Słoneczna 949 m n.p.m.
– Grabina 943 m n.p.m.

Pozostałe atrakcje w okolicy

Prawdę powiedziawszy, cały dolnośląski region jest szalenie bogaty w atrakcje i miejsca warte odwiedzenia. Dlatego, jeśli uznacie, że wciąż macie sporo czasu w zanadrzu albo z gór przegoni Was pogoda, to polecamy:

• Zamek Książ
• Rudawy Janowickie
• Góry Stołowe
• Góry Wałbrzyskie: Chełmiec oraz Borowa
• Adrspach
• Kotlina Kłodzka

---

Obserwuj nas i bądź z nami na bieżąco!

• Instagram: 35 430
• Facebook: 23 639
• TikTok: 7 717
• YouTube: 352

---

Drogi Czytelniku,

Mamy nadzieję, że udało Ci się odnaleźć na blogu wszystkie niezbędne informacje i zaplanować swój urlop. Będziemy wdzięczni za skromny napiwek wrzucony do blogowej skarbonki lub wsparcie naszych działań poprzez zakupy w naszym małym górskim sklepie. Dziękujemy serdecznie i do zobaczenia na szlaku 🙂

---

---